Onwaardig inkomen

Ferre Wyckmans, Algemeen Secretaris van de Christelijke bediendenvakbond LBC-NVK, brengt in het nieuwste nummer van het ledenblad Ons Recht een zeer lezenswaardige opinie. Voor uw leesplezier, neem ik het hier in zijn geheel over.

De riante bonussen zijn weer helemaal terug van amper weggeweest. Alleen wie ter kwader trouw is, durft beweren dat de irritatie hierover is ingegeven door jaloersheid. En het is eveneens kwade trouw om de ontevredenheid hierover af te doen als plat populisme. Volkomen terecht ergeren werknemers zich aan de onfatsoenlijk hoge bedragen die worden toegekend aan enkelingen. Wat hier aan de hand is, kan echt niet door de beugel.

Voorstanders van de bonussen zwaaien met argumenten allerhande. Aangegane engagementen of afspraken, de wettelijke regels die ‘worden nageleefd’, voorbeelden uit andere landen, de noodzaak om topmanagers in bedrijven te houden, mensen vergoeden voor geleverde of extra inspanningen, het eenmalig en uitzonderlijk karakter…
Geen van die argumenten blijft overeind als je een beetje doordenkt. Als bedrijven voortaan alle individueel aangegane engagementen als leidraad van hun handelen nemen, dan wordt niemand nog ontslagen. Arbeidsovereenkomsten zijn immers in de eerste plaats overeenkomsten, zeg maar heel formele afspraken. Betekent een bedrijf leiden voortaan gewoon dat je netjes binnen de wettelijke lijntjes kleurt? Dan wordt ondernemen een puur juridische kwestie waarbij ethiek en normen geen rol meer spelen.

Dubbel ergerlijk

De bonussen bij een aantal banken zijn dubbel ergerlijk. Twee jaar geleden werd diep in de staatskas gegrabbeld om de banken te redden. Op dit moment helt de negatieve balans nog altijd over naar de gemeenschap. Die heeft nog grote sommen tegoed die ze heeft op tafel gelegd. Het zou de verantwoordelijken van de banken sieren als ze eerst de gemeenschap in het rendement zouden laten delen in plaats van enkele toplui.
Wat ons betreft, gaat het debat niet alleen over de bonussen op zich. Bonussen zijn om een aantal redenen verwerpelijk. Met name omdat ze dreigen managers te belonen die grote risico’s nemen. Het waren toch precies de onverantwoorde risico’s, genomen door topbankiers, die de wereldwijde financiële en economische crisis veroorzaakten? Er worden ook bonussen betaald omdat managers hun saneringsplannen goed uitvoeren. Toplui verdienen dus extra als ze meer volk aan de deur zetten. Zowel voor de vakbond als voor de hele maatschappij is zoiets verwerpelijk.
Maar naast de bonussen, die een verkeerde bedrijfslogica belonen, zijn er ook de onbetamelijk hoge lonen. Hoe kan je ernstig verantwoorden dat iemand 1 miljoen euro per jaar verdient? Zo’n vast loon legt een wanverhouding bloot tussen top en basis.

Loonspanning

Als werkgevers praten over de loonspanning, hebben ze het over het verschil tussen netto- en brutoloon dat maximaal één op twee bedraagt. De vakbond heeft het ook over de loonspanning. Maar dan gaat het wel over de spanning tussen enerzijds de laagste inkomens en anderzijds de hoge of hoogste inkomens. Op dat vlak kom je al gauw aan verhoudingen van 1 op 50, of nog veel erger.
Het gewaarborgd gemiddeld minimum maandinkomen bedraagt voor een 21-jarige momenteel 1.415 euro. Op jaarbasis praat je dan over een loon van 16.980 euro, vakantiegeld niet inbegrepen. Bij de jongste besprekingen over een interprofessioneel akkoord was een algemene verhoging hiervan voor de werkgevers ‘onbespreekbaar’. Sterker nog, in 2011 is het bij wet verboden om enige loonsverhoging te geven. Hoe schizofreen dreigt dan, met de blik op die hoge vaste en variabele lonen, een debat over loon- en arbeidsverhoudingen te worden? Terwijl de minima niet mogen stijgen, staan er dankzij allerlei trucs geen limieten op de maxima voor de ‘happy few’.
Unizo, de koepel van zelfstandige ondernemers, vindt dat er ook nog een indexsprong moet worden doorgevoerd. Een inlevering van twee procent. Het VBO stelt zelfs dat het debat over indexingrepen ‘sociaal’ is. Wie dat debat niet wil voeren, toont zich ‘onverantwoordelijk’, beweert de organisatie. Dat toont aan hoe veraf de vertegenwoordigers van de werkgevers van de realiteit verwijderd zijn.

Ondertussen wordt op Europees niveau de harde besparingslijn bepleit en wordt er gewerkt aan een Europese loonnorm. Die norm geldt weliswaar alleen voor de werknemers. Voor de groep wier contract onzeker is en blijft en voor wie loonmatiging het enige ‘perspectief’ is.
Moraal van dit verhaal? De vakbonden moeten de belangen van de werknemers meer dan ooit in bescherming nemen.