Enkele opmerkelijke passages:
"Op de jaarlijkse mis had ik het in mijn preek over het verhaal van het manna in de woestijn en over het wonder van de broodvermenigvuldiging. Voor mij is dat een links verhaal, zo links als de pest. De woestijn staat in de Bijbel voor de plek van het leren, de leerschool. Op een bepaald moment hebben de mensen honger en dorst en stuurt Jahweh (of JHWH, zie verder) het manna, een wit poeder. Gedurende acht dagen mag iedereen ‘manna’ rapen, maar elke dag maar zoveel als ieder nodig heeft. Sommigen raapten meer en het teveel verrotte. Dit gaat dus over accumulatie en hoe accumulatie leidt tot verrotting van de samenleving. Dat was een beetje wat ik in mijn preek bracht. De feestdag voor de leraren eindigde in mineur. Ik ging eruit."
"Ik heb altijd gevonden – vandaag meer dan ooit – dat wij ons geen cynisme kunnen
permitteren. Al is het maar omdat onze kinderen en kleinkinderen recht hebben om te dromen, zij hebben ook het recht om het geloof overeind te houden dat zij de strijd wel zullen winnen. Daarom hebben wij niet het recht om cynisch te worden. Ook al heb je soms niets anders dan hoop."
"In de jaren 70 en 80 waren er overal in de wereld en ook bij ons veel maatschappij- en kerkkritische christenen, linkse christelijke bewegingen die natuurlijk nooit enige ruimte hebben gekregen op het publieke forum, die systematisch door de kerk zijn kapotgemaakt, letterlijk.
Het verhaal van de bevrijdingstheologie kennen jullie natuurlijk, dat is ook bepaald door benoemingen van rechtse bisschoppen. Wij hebben in 1987 in Honduras zelf nog mensen ontmoet die met de bevrijdingstheologie bezig waren, ook zij hadden banden met het gewapend verzet. Dat was voor ons dus heel reëel.
Om maar te zeggen, godsdienst is altijd ambigu, net zoals kunst ambigu is. Kunst is rechts of links. Religie kan gebruikt worden voor de meest vernietigende dingen… maar religie is ook een enorme kracht om mensen te mobiliseren voor een andere wereld. Daarom vind ik het zo ongelooflijk jammer dat sommige marxisten geen enkele ruimte laten voor religie. Wat ik soms in het Marxistisch Tijdschrift lees, zoals onlangs nog een artikel van Guy Quintelier… daar word ik echt mistroostig van. Dat is zo plat, zo voorspelbaar… Pas op, historisch begrijp ik dat heel goed, maar ik denk dat men eigenlijk grote kansen mist."
"Wat voor mij de Bijbel zo boeiend maakt, is dat het altijd gaat om de meest kwetsbare mensen, de armen, de verdrukten, dat is het hart van die Bijbel. Maar de interpretatie van de Bijbel is in de loop van de geschiedenis door en door geperverteerd.
Met tientallen groepen leraars heb ik jarenlang gewerkt rond bijbelteksten. Ik ken dit boek een beetje en ik weet hoe het wil gelezen worden, namelijk in groep. Je kan dit boek nooit goed begrijpen, als je niet begint bij de godsnaam (JHWH), die er zo’n zevenduizend keer in voorkomt. Het waren ballingen, onderdrukten, die nooit enige macht hadden gehad, maar ze bouwden wel synagogen, huizen om te leren, waar ze elke sabbat samenkwamen ook tijdens hun ballingschap, waar ze teksten schreven en waar ze in debat gingen met de visies van culturen die rondom hen leefden. Het schitterende van de Bijbel is dat de schrijvers de naam JWHW als een verhaalfiguur hebben ingevoerd in hun teksten. JWHW is in het Hebreeuws een vervoegd werkwoord (ik zal er zijn voor u, ge kunt erop rekenen) dat staat voor solidariteit.
De schepping van Genesis 1 heeft niets te maken met creationisme. Het gaat erover dat er in de chaos orde moet aangebracht worden, onderscheid tussen goed en kwaad, tussen licht en donker. Het zegt dat de zon, de maan en de sterren die de Babyloniërs als goden vereerden, geen goden zijn en dus niet aanbeden moeten worden, maar gewoon hemellichamen.
Genesis 1 voerde ook de wekelijkse rustdag in: “De zevende dag rustte JHWH”, hij die het opneemt voor de minsten. De rustdag gold dan ook voor iedereen, ook voor de slaven, zelfs voor de dieren. Dat is een van de grootste dingen die de Joodse geschiedenis aan de mensheid heeft gegeven."
"Er bestaat een ongelooflijke aversie tegen links, een diep ingewortelde haat, terwijl ik vind dat links nu net de plaats is waar de kerk moet staan. We leven in een tijd waar er geen ruimte is voor politieke theologie, geen ruimte voor bevrijdingstheologie.""Maar ik ben zeker niet alleen met dit soort denken, er zijn vandaag wereldwijd nog altijd basisbewegingen bezig, bijvoorbeeld in Latijns-Amerika, ook in Cuba, in Duitsland (Text und Kontext), in Nederland (De Amsterdamse School), bij ons Werkgroep Theologie en Maatschappij (WTM), vzw Motief en Christenen voor Socialisme (CVS) die de Bijbel wel vanuit deze visie lezen."
"Als je dat boek zo leest en het wil zó gelezen worden, dan geeft dat aan wat zij die aan de kant van de onderdrukten staan, in een gegeven situatie moeten doen, in de vorm van verhalen die doorverteld werden en waarin de stem van de onderdrukten als JHWH aan het woord is."
"Wat Marx geleerd heeft is, dat je altijd opnieuw een wetenschappelijke analyse moet maken: in elke nieuwe context moet je op basis daarvan zien wat voor praktijk aangewezen is voor de meest gekwetsten, de armen en verdrukten. In de Bijbel vind je natuurlijk geen wetenschappelijke analyse, maar het gaat wel over sociale maatregelen, over sociale gerechtigheid…."
"Ik wilde ook bewust helpen om het taboe rond de PVDA te doorbreken. Tijdens mijn laatste reis naar Cuba in 2007 met een twaalftal theologen hebben we het dikwijls gehad over de vraag of je eigenlijk links kan zijn zonder concrete partijdigheid. Dat kan niet, vind ik."
"En overigens bezoek ik al vele jaren het 1 Meifeest van de PVDA en heb ik daar altijd geapprecieerd dat er in de PVDA heel veel soorten mensen terugvindt, maar allemaal mensen die het om gerechtigheid te doen is. Dat is het centrale thema van de partij en daar sta ik volledig achter, ook al heb ik ook wel wat kritieken op de partij."
"Wat ik zo jammer vind is dat in veel debatten tussen christenen en marxisten altijd opnieuw de opiumtekst van Marx bovenkomt. En, sorry, maar dat ben ik zo beu als het maar kan. We weten ondertussen wel dat zoals de katholieke kerk in Marx’ tijd functioneerde, dit opium voor het volk was. En dat dit tot op vandaag voortduurt, daar zijn wij ook van overtuigd. Daar hoef je geen grote theoretische debatten over te voeren. Ik vind dat de partij het vandaag aan zichzelf verplicht is om een nieuwe analyse te maken van hoe het fenomeen religie in onze samenleving zich afspeelt, want daar is iets zeer ernstig mee aan de gang.
Het eerste punt waar ik het over wil hebben is de aanwezigheid van de Islam. Dit feit op zich vind ik al voldoende reden om ons daar mee bezig te houden. Door de migratie hebben we met de Islam te maken en vandaag wordt de allochtone onderklasse uitgespeeld tegen de autochtone onderklasse, ze wordt op veel terreinen achtergesteld. De ideologische basis waarop vakbonden en links dit aanvaarden, is de islamofobie. Zo werkt ideologie. De rechtse partijen in Vlaanderen en Nederland gaan hevig tekeer tegen de Islam, precies of het is een achterlijke godsdienst. En de nieuwe atheïsten spelen daar volop op in. Het is tegenwoordig echt een rage, die nieuwe atheïsten.Mijn stelling is dat je als partij moet laten blijken dat je inderdaad ziet welke ideologische debatten daar onder zitten. Als je allochtonen niet wil afstoten is het heel belangrijk dat je hen begrijpt in hun zoektocht naar hun identiteit. Want de hoofddoek heeft met identiteit en religie te maken. Natuurlijk is het een ideologisch scherm voor een materiële zaak, het is het creëren van een onderklasse op een ideologische basis. Dat heeft grote gevolgen en dus moeten we nu een nieuwe analyse maken, want dit is een heel andere context dan alleen maar de aanwezigheid van moslims.
Mijn tweede punt over godsdienst gaat over de transformatie die er vandaag met religie gebeurt in onze samenleving. Bij religie denkt iedereen aan een kerkgebouw, maar dat is voorbij. Vandaag wordt het begrip religie in de maatschappij getransformeerd tot spiritualiteit in duizend en een vormen. In het bedrijfsleven worden er allerlei trainingen gegeven, zoals mindfulness. We krijgen op die manier een cultus van de spiritualiteit, niet meer in kerkgebouwen, maar op het publieke forum en dat werkt ongelooflijk door, vooral op het psychologische vlak. En waarom slaat dat zo aan? Omdat we in een genadeloze samenleving leven, die voor de meeste mensen bijna niet te harden is. Daarbij komt dat religie iets is voor het individu, voor in het privéleven. Het heeft niets meer met het publieke te maken. Mensen hebben geen houvast meer en grijpen alles aan om steun of troost te vinden. Er zijn veel verbanden weggevallen en tegelijkertijd is er een geweldige behoefte is aan samenhorigheid, aan banden. Dat zie je aan de buurtfeesten die nu zelfs gesubsidieerd worden, of aan ‘facebook’.
Het derde punt wat de analyse van de godsdienst betreft is de werkelijk heersende religie in onze samenleving, namelijk de religie van het kapitaal, volgens mij het moeilijkste punt om met Marxisten over te spreken. Dit systeem functioneert echt als een religie. Iedereen moet daaraan meedoen, iedereen moet offeren. Iedereen moet te biechten gaan om aan zijn eigen geld te geraken in de tempels van vandaag: de banken. De hogepriesters van vandaag zijn de topeconomen."
"Ik denk inderdaad dat de media de kerk van vandaag zijn, het is het ideologisch apparaat. Professor Blommaert schrijft ergens dat de sociale bewegingen op een pijnlijke manier verschralen, met als gevolg dat het maatschappelijk debat daar niet meer gevoerd wordt. Er wordt nog amper over iets serieus gepraat. Ik heb veel respect voor de samenwerkingsprojecten van die sociale bewegingen, want dát waren plaatsen waar het democratisch debat nog op het niveau van gewone mensen kon gevoerd worden, maar dat zijn we jammer genoeg volledig kwijtgespeeld. Vandaag zijn de mensen helemaal afhankelijk van de media om hun mening te vormen."
"ik heb een schitterend leven gehad. Gracias a la vida, zo werd op mijn afscheidsviering gezongen."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten