Tijd voor een beetje achtergrond bij mijn vakantieland, Litouwen.
De Litouwers maken deel uit van de zogenaamde Baltische tak van de Indo-Europese familie, samen met de inmiddels verdwenen Pruisen en de Letten.
De eerste vermelding van een Litouwse staat, Litu stamt uit 1009.
In de dertiende eeuw wordt de eerste echte staat gevormd als gevolg van de oprukkende Teutoonse ridders. In 1219 wordt een verbond gesloten tussen de lokale machthebbers en krijgsheren. Ze sluiten zich aaneen in het Groot-Hertogdom Litouwen, onder Groot-Hertog Mindaugas.
In 1250 sluiten de Teutonen en de Litouwers een vredesakkoord, waarbij Mindaugas zich bekeerd tot het katholicisme en erkend wordt als vorst van Litouwen.
In 1253 werd het Koninkrijk Litouwen opgericht.
Kort daarop wordt de koning vermoord en breekt het geweld terug los. Ook de invallende Mongolen zorgen voor heel wat onrust.
In 1316 begint Groot-Hertog Gediminas aan zijn opmars. Met de hulp van Duitse kolonisten weet hij de Mongolen te verslaan en wordt een rijk uitgebouwd van de Baltische tot de Zwarte Zee.
Door deze beweging naar het oosten komt Litouwen in Orthodox vaarwater en de meerderheid van de aristocratie 'bekeerd' zich tot de Orthodoxe Kerk.
In 1377 krijgt Groot-Hertog Jogaila de kroon van Polen aangeboden en bekeerd zich prompt tot de Katholieke Kerk.
De gezamenlijke Litouws-Poolse legers weten de Teutoonse ridders definitief te verslaan in 1410. De personele unie met Polen zal aanhouden tot het midden van de zestiende eeuw.
In 1569 sluiten Polen en Litouwen de Unie van Lublin. Van dan af vormen het Koninkrijk Polen, het Hertogdom Pruisen, het Hertogdom Courland, Livonië en het Groot-Hertogdom Litouwen het Pools-Litouwse Gemenebest. Dit gemenebest wordt bestuurd door de hoge adel, die telkens een primus inter pares als koning verkiezen.
Er was tevens een vrij hoge mate aan religieuze tolerantie waarbij katholicisme, orthodoxie en calvinisme naast elkaar bestonden.
De tweede helft van de 17de eeuw bracht naast hongersnood en epidemien ook een reeks oorlogen: de kozakken-opstand van 1648 en de Noordelijke Oorlogen van 1655 – 1661.
In de jaren 1790 werd het Gemenebest ontbonden, Litouwen werd een onderdeel van het Russische Rijk. Het was trouwens Tsaar Alexander I die in 1803 de Universiteit van Vilnius oprichte, als grootste universiteit van het Rijk.
Na de Napoleontische Oorlogen werd Litouwen verdeeld over Polen, Pruisen en Rusland.
Allerlei nationale en democratische opstanden ten spijt bleef het land stevig deel uitmaken van Rusland tot aan de Eerste Wereldoorlog.
De Duitsers stimuleerden het 'onafhankelijkheidsstreven' en lieten op 16 februari 1918 het Koninkrijk Litouwen oprichten. Na de Duitse overgave werd Litouwen een onafhankelijke republiek.
In mei 1926 werd de linkse regering omvergeworpen door het leger, die samen met fascistische knokploegen de Litouwse Nationale Unie aan de macht bracht, onder president Smetona en premier Voldemaras. Al vlug werd de fascist Voldemaras aan de kant geschoven en Smetona regeerde als extreem-rechts dictator.
In 1939 vielen de Duitse nazi's Polen binnen, omdat het Rode Leger daarop Polen eveneens binnenviel mobiliseerde Smetona het Litouwse leger. Daarop werd Smetona afgezet en kwam een democratische regering aan de macht, die prompt een niet-aanvalspact sloot met de Sovjet-Unie. Het voorheen door Polen bezette Vilnius werd teruggegeven aan Litouwen. De linkse regering vroeg om de toetreding van Litouwen tot de Sovjet-Unie.
Maar de Duitse dreiging kon niet worden afgeweerd en in juli 1941 vielen de nazi's de Sovjet-Unie binnen. Terwijl de nazi's stevig huis hielden, en onder andere 190.000 Litouwse joden uitmoordden was er enthousiaste collaboratie van Litouws extreem-rechts.
Het ging zelf zo ver dat na de bevrijding Litouws extreem-rechts ondergronds ging en doorheen de jaren '40 en '50 een 'partizanen-oorlog' voerde. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie werden deze fascisten uitgeroepen tot nationale helden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten