vakantie: een recht én een plicht

Vakantietijd. Soms is het goed om even stil te staan bij die vakantie. Het waarom, het hoe en waar het vandaag komt. Wim Vandewiele, zingevingscoördinator van het ACW, heeft daarover het volgende te vertellen:

We hebben niet alleen het recht om vakantie op te nemen, maar ook de verdomde plicht om vakantie te houden.

1936

Als werknemersbeweging hebben we fel gestreden voor het recht op vakantie. In 1936, na de Grote Staking in juni, werd het recht op één week betaald verlof ingevoerd. Een overwinning voor de vakbonden die het leven van de mensen ingrijpend veranderde. Doorheen de jaren werd het recht uitgebreid en sinds 1975 kan iedere werknemer in België twintig dagen vakantie opnemen. Zonder twijfel is dit duur bevochten recht op vakantie zinvol. Alleen vraag ik me af of we vandaag wel zo zinnig met die vrije tijd omspringen.

Onderdruk

Vakantie is: tijd vacant - of beschikbaar - hebben voor jezelf, voor je gezin, familie en vrienden. Het is tijd om te ontspannen, door op reis te gaan, klusjes op te knappen, een spannend boek te lezen, uitstapjes te maken. Het is tijd om de druk van de ketel te halen en om van een toestand van overdruk naar een situatie van onderdruk te gaan.
Maar als ik eerlijkheidshalve naar mezelf kijk, stel ik vast dat ik er niet in slaag om wat gas terug te nemen. En ik ben kennelijk niet alleen, want ook in mijn omgeving zie ik dat velen lijden onder het fenomeen van vakantiestress.

Vakantiestress

Het begint al in de aanloop naar de vakantie. Snel, snel willen we nog dossiers afronden op het werk. We moeten ook onze reis voorbereiden en nog gauw nieuwe zomerkledij kopen tijdens de solden. Tijdens de vakantie zelf loert het gevaar om de hoek dat we ons werk mentaal niet loslaten. Zeker voor mensen met een smartphone, die voortdurend bereikbaar zijn voor hun werkgever, is dat aartsmoeilijk.
En dan ligt daar nog een ellenlang lijstje thuis te wachten, met taken die we tijdens het jaar niet konden realiseren en die nu of nooit uitgevoerd moeten worden. Het zou haast de omgekeerde wereld zijn, als we ernaar zouden snakken om terug te mogen gaan werken om aan de vakantiestress te ontsnappen.

Plicht

Mijn idee is dus dat we niet alleen het recht hebben om vakantie op te nemen, maar ook de verdomde plicht om vakantie te houden. Dit is evenzeer een tip voor anderen, als een wens voor mezelf. Tijdens mijn vakantie wil ik in de tuin werken, moet ik de verbouwingsplannen aan mijn huis in gang zetten, wil ik die en die vrienden bezoeken, moet ik mijn eindwerk schrijven… Veel willen en moeten, en weinig loslaten. Soms heb ik het gevoel dat ik helemaal geen vakantie heb genomen.

Mentale rust

En onvermijdelijk kom je dan uit bij de vraag of de verhouding tussen werk en privéleven tijdens het werkjaar wel in evenwicht is. Vaak worden we bij het begin van de vakantie ziek, omdat we dan tijd hebben om ziek te zijn. Een heel jaar lang zijn we mentaal in overdruk, stress lijkt structureel ingebouwd in ons leven. Dat pleit er al helemaal voor om toch minstens de vakantie daarvan te vrijwaren en die tijd in te zetten waarvoor ze dient: het werk en de stress eens een tijdje loslaten en mentaal tot rust komen. Plan dus niet te veel in je verlof en leef eens rustig van dag tot dag.