de verruwing van Thuis

Jan Van Rompaey schreef voor Het Nieuwsblad een lezenswaardige column over de vrt-successoap Thuis.

Een man dringt binnen bij een jonge vrouw en verschijnt abrupt in haar woonkamer. Ze schrikt hevig. Met een door woede vertrokken gelaat grijpt hij haar bij de keel en tilt haar als een veertje op. “Door u noemen ze me een vuile verkrachter!”, schreeuwt hij met overslaande stem. “Ik laat u pas los als ge de flikken vertelt dat ik u niet verkracht heb!”
“Fuck you!”, krijst ze terug. Ze huilt en krijgt een vuistslag in het gezicht. Ze bloedt, ze valt languit op de grond, hij grijpt haar bij de haren, sleept haar door de kamer, trekt haar recht, drukt haar tegen zich aan, roept: “Ge weet goed genoeg dat ik u niet verkracht heb. Fuck you, vuile teef!”


Ja zeg! Dat soort geweldsscènes werd niet eens zolang geleden in de bioscoop als “kinderen niet toegelaten” gelabeld. Alleen is dit geen ­bioscoopfilm, we kijken naar aflevering 4.760 van het Eén-programma Thuis, onlangs genomineerd door de “Gouden K's van Ketnet” voor de categorie Familieprogramma van het jaar. Want Thuis is een familieprogramma. Zo was het ook bedoeld: de eerste aflevering van de soap werd in 1995 uitgezonden in primetime, en dat is zo gebleven.
Wanneer ben ik beginnen te kijken? Ergens in de beginjaren. Er zat toen veel humor in. Het programma maakte algauw deel uit van het in lood gevatte avondblok van Eén. Vandaag, na een kwart eeuw, durf ik weleens een aflevering van Thuis over te slaan, maar als het kan, kijk ik.


En het programma staat er nog altijd, dat moet gezegd. Het wordt routineus, maar uiterst professioneel gemaakt door vakmensen. Het is in al die jaren terecht een monument geworden. Thuis hoort bij thuis, het is als staren in de open haard. Voor veel mensen zijn de personages als het ware familieleden.
Het moet een nachtmerrie zijn om overal herkend te worden als Frank, Marianne, Tom, Peter, Nancy, … Allemaal voortreffelijke acteurs, maar door de televisie zijn ze wel hun identiteit verloren, iets wat hen nog lang zal achtervolgen.
Maar is Thuis nog wel een familieprogramma? Ik heb begrip voor het feit dat de schrijvers mee willen gaan met de tijd en taboes niet uit de weg gaan. Maar met seks wordt omzichtiger omgesprongen dan met geweld. Seks speelt wel een rol, maar wordt toch nog enigszins verhuld. Er zijn geen expliciete seksscènes, maar wel expliciet geweld.

Er is op dat gebied een onmiskenbare evolutie aan de gang: de geweldsscènes zijn soms van een dusdanige brutaliteit dat ik me afvraag in hoeverre dit nog wel een familieprogramma is. Een uitzinnige zoon staat klaar om zijn moeder een vuistslag toe te dienen, die moeder is bedlegerig, pas geopereerd aan een hersentumor. We hadden al eens een puber die zijn moeder sloeg. Hoe kijkt een kind naar zo'n tafereel? Want als het een familieprogramma is, kijken er kinderen.
Ja, kinderen moeten tijdig vernemen hoe het leven in mekaar zit. Maar ik vind dat je hen nachtmerries moet besparen en dat ze dus afgeschermd moeten worden tegen extreem grof geweld. Er zit steeds minder humor en meer geweld in Thuis. En behalve de verhaallijnen is er ook nog de verruwing van de dialogen. Shit, fuck, klootzak, godverdomme, kutwijf, teef, kus ze,... Schuttingtaal is niet uit de lucht. Tot daar toe, het leven zoals het is. Moet alles kunnen? Jazeker, maar zend het programma dan later uit. Want ondanks alles: nergens beter dan thuis.