“Reculer pour mieux sauter”, zo drukken de Franstaligen het mooi uit. Een stapje terugzetten om beter te springen. Dit moeten we af en toe doen. Zoals we ook af en toe eens moeten terugdenken over wat geweest is om ideeën te hebben voor wat nog te doen staat.
Laat ons even terugkijken naar wat er in het voorbije jaar is gebeurd.
We kregen eindelijk een regering en leren hieruit dat compromissen sluiten de enige oplossing is. Dat compromissen sluiten, deel is van het dagelijks menselijk handelen en dus ook van het politiek handelen. Dat compromissen sluiten het vinden is van elkaar. Dat daarvoor empathie nodig is: belangstelling voor de andere; appreciatie en respect voor de andere, ook als die een andere taal spreekt of een andere visie heeft. Politici hebben op dat vlak ook een voorbeeldfunctie. Van politici verwachten we dat ze beseffen dat ze wat dit betreft ook rolmodellen zijn. Als zij geen compromissen meer willen sluiten, als zij elkaar uitschelden en vernederen, waarom zouden wij op het werk, thuis, op school of in de vereniging dan wél elkaar proberen te vinden, elkaar wél positief bejegenen?
We kregen ook een financiële crisis over ons heen. Een financiële crisis die iedereen raakt. Die iedereen neer kan bliksemen. Wij kunnen ervan meespreken. Een financiële crisis die ons ook heeft geleerd dat de financiële wereld zich losgeweekt heeft van de samenleving, zelfs van de reële economie. Dat moraal en ethiek ontbreken. Een financiële crisis die ook geen grenzen kent. We leren hieruit - wat we in 2008 reeds stelden - dat de financiële markten opnieuw sterker gereguleerd moeten worden en dat grootschaligheid en complexiteit niet de belangen dienen van de kleinen en de eenvoudigen.
We kregen, door de financiële crisis, maar ook door een gebrek aan maatschappelijke en politieke belangstelling, geen vat op de armoedecrisis. Het momentum van het zgn. Europese Jaar tegen de Armoede was al niet meer te voelen in 2011. 45% van de werklozen in de EU loopt het risico in de armoede te vervallen. 8% meer dan in 2004. En die armoede zit dicht bij ons: het aantal kinderen dat in armoede geboren wordt, is bijvoorbeeld in het centrum van Leuven – toch geen arme stad in Vlaanderen - verdrievoudigd op vijf jaar tijd. De aanpak van de armoedecrisis en de toenemende ongelijkheid staat in schril contrast met de aanpak van de financiële en economische crisis. Moest er een ratingbureau Poors’ Standard bestaan dan zou die Europa nu allicht een downgrading geven omwille van een té zwak armoedebeleid.
We werden ook geconfronteerd met een kernramp in Fukushima, met de gevolgen van de klimaatopwarming zoals de droogtes in Oost-Afrika en botsen zo op de grenzen van onze macht over de natuur. We leren hieruit dat we meer en meer kwetsbaar zijn. Maar eveneens dat we die kwetsbaarheid zelf mee maken. Dat we dus mee verantwoordelijk zijn. Of onverantwoordelijk. Straffer nog: we zijn mee verantwoordelijk voor onze eigen omgeving en levenskwaliteit, maar ook voor deze buiten onze landsgrenzen en deze van volgende generaties. Wanneer staan we erbij stil dat de hongersnood in Oost-Afrika door speculatie op de voedselmarkten werd aangezwengeld?
2011 zullen we natuurlijk ook herinneren als het jaar van de zgn. Arabische lente en de val van meerdere dictaturen. Laat ons hieruit maar concluderen dat je de mensen hun hoop op een goed leven niet mag en kan afnemen. Nergens ter wereld. En hoop op een goed leven is meer dan hoop op een gemakkelijk of aangenaam leven, meer dan hoop op meer consumptie. Een goed leven heb je indien je je rechtvaardig behandeld voelt, indien je erkenning en kansen krijgt, indien naar je geluisterd wordt, indien je levenskwaliteit hebt.
Ik denk dat we in 2011 teveel verruwing hebben gezien. Verruwing van de sfeer in de politiek. Verruwing aangezwengeld door de media. Verharding van de commerciële strategieën. Verscherping van het maatschappelijk debat. Neem de discussie over het opkomende conflict tussen de generaties. Wie heeft er nu baat bij om een dergelijk debat te lanceren? Na de allochtonen versus de autochtonen, de Vlamingen tegen de Walen, de werkenden tegen de werklozen worden nu de kinderen tegen hun ouders opgezet. Wij dus tegen zij. Dit is mensen en groepen tegen elkaar opzetten. Dit is geen aanpak die samenleven mogelijk maakt. Dit is een aanpak die het samenleven moeilijk maakt.
Elke generatie kent zijn eigen, specifieke uitdagingen. De oudere generaties hebben al een aantal crisissen en bijhorende besparingen meegemaakt: de oliecrisis in de jaren ’70, de arbeidsmarktcrisis in de jaren ’80, het toekomstplan in de jaren ’90, de muntunie eind de jaren ’90 (met bijhorende indexsprongen, hoge werkloosheid en nepstatuten). Maar dank zij ons sociaal model krijgen alle generaties tal van kansen en mogelijkheden. Een kleine rekensom leert dat jongeren tegen hun 20ste verjaardag al tussen de 130.000 en 170.000 euro hebben ontvangen via allerlei sociale voorzieningen zoals onderwijs, kinderopvang en gezondheidszorg. Om nog niet te spreken van het openbaar vervoer, het wegen- en fietsnet, de satelliet die hen in staat stelt te tweeten en te skypen. Ook ouderen ontvingen en ontvangen veel. Volgens dezelfde rekenmethode constateren we dat mensen tussen hun 60ste en de 90ste levensjaar tussen 600.000 en 800.000 euro ontvangen, aan pensioenen, gezondheidszorg en huishoudelijke hulp.
Iedere generatie heeft zijn eigen kwetsbaarheden en moeilijkheden. Ziekte, handicap of eenzaamheid bij ouderen, bijvoorbeeld. De werkende generatie kampt met toenemende druk. 4 op de 10 werknemers zijn bij het thuiskomen van het werk te gestresst om de dingen te doen die ze leuk vinden. Wie een smartphone heeft, werkt (volgens een Britse studie) 15 uur extra per week. De grenzen tussen werken, thuis en ontspanning verdwijnen zienderogen; voor iedereen. Jongeren hebben het moeilijk op de arbeidsmarkt. Vele jongeren blijven hangen in interimarbeid of contracten van bepaalde duur.
In plaats van de cultuur van de verruwing en verzuring willen voor 2012 de cultuur van de hoop toewensen.
We hopen ten eerste dat we inderdaad vandaag een stapje kunnen terugzetten om later weer vooruit te kunnen gaan, “reculer pour mieux sauter”. Een stapje terugzetten om terug alles wat te herijken. Niet herrijken, wel herijken. Het stapje dat we terugzetten moet ons in staat stellen om ons economisch en maatschappelijke model te verbeteren, om het duurzamer te maken, in staat om een zinvolle samenleving uit te bouwen, in staat om onze kwetsbaarheden aan te pakken, in staat om iedereen levenskwaliteit te geven.
We hopen ten tweede dat deze crisis snel voorbij zal zijn en de economische groei terug aantrekt. We willen niet zomaar meegaan in de besparingswoede van de Europese Commissie, maar we vragen van onze regeringen een actief investeringsbeleid. Er zijn voldoende noden in onze samenleving waarin geïnvesteerd kan worden. We weten nu al dat er dringend meer scholen, kinderdagverblijven, sociale woningen en rusthuizen moeten worden bijgebouwd. Daarnaast moeten we investeren in een meer duurzame economie, via investeringen in hernieuwbare energie, via een milieuvriendelijke mobiliteit en via isolatieprogramma’s in woningen en gebouwen. We zijn blij dat zowel in de Vlaamse als de Federale regering hierover gedebatteerd wordt en initiatieven voor genomen worden.
Ten derde hopen we dat de euro stabiliseert en dat de rust op de financiële markten terugkeert. Zodat er meer tijd en ruimte vrijkomt om werk te maken van een betere regulering van de financiële markten. Zodat er opnieuw aandacht kan gaan naar de strijd tegen de armoede. Naar een betere verdeling van de welvaart. Naar het verkleinen van de ongelijkheid binnen Europa. Laten we hopen dat Europa op dit vlak even krachtdadig te werk zal gaan als in het oplossen van de financiële crisissen.
Ten vierde hopen we dat de verontwaardiging die door de Europese bevolking waart, dit jaar au sérieux wordt genomen. De verontwaardiging tegen de extreme en onrechtmatige verrijking door een kleine elite, de verontwaardiging tegen ongegeneerde belastingsontduiking, zowel in eigen land als in andere lidstaten van de EU, de verontwaardiging tegen de bonuscultuur in sommige sectoren, de verontwaardiging tegen machtsmisbruik, tegen discriminatie, tegen extreem rechtse en hardvochtige alternatieven voor ons sociaal model, tegen het ongegeneerd uitputten van aardse rijkdommen en biodiversiteit, tegen de hoge energie- en huisvestingsprijzen, noem maar op. Iedereen voelt met zijn ellebogen aan dat deze wereld, dit economisch en financieel systeem vierkant draait. Maar we willen ons niet laten verleiden tot machteloosheid. Onze duizenden vrijwilligers zijn niet machteloos en zullen niet machteloos toekijken. Ze willen die verontwaardiging een stem geven en we willen ze omzetten in positieve beleidsvoorstellen die we met hand en tand zullen verdedigen.
We hopen en geloven ook dat we in 2012 verder kunnen werken aan een eigen Belgisch en Vlaams welvaartsmodel. Dit betekent dat onze sociale zekerheid moet verfijnd worden en dat ons fiscaal stelsel kan herijkt worden. We zijn blij dat hierbij aandacht groeit voor de mattheüseffecten en eveneens verwezen wordt naar het Lucasprincipe (“aan wie veel gegeven is, zal veel gevraagd worden; aan wie heel veel gegeven is, zal veel geëist worden”).
De staatshervorming biedt eveneens kansen om communautaire rust te krijgen. Tenminste als men erin slaagt om de waan van de dag te overstijgen. De samenleving, de pers en wij moeten natuurlijk ook wat geduld uitoefenen. Ook Rome werd niet op één dag gebouwd. Dus verwachten dat de Vlaamse regering op één maand tijd voor alle nieuwe bevoegdheden eigen voorstellen klaar heeft liggen is niet eerlijk. Wij willen dat deze overheid de tijd neemt om zelf een warm en solidair Vlaanderen uit te bouwen. Wij als Beweging zullen ook zelf mee nadenken en voorstellen naar voor schuiven. Omdat wij erin geloven dat ons sociaal model ook een overlegmodel is. Sociaal overleg is bij ons een essentiële schakel in onze democratie. Onze verwachtingen op dat vlak zijn bijzonder groot. We geloven niet dat hierop kan ingeboet worden. We geloven wel dat dank zij het sociaal overleg we veel verder en veel meer gedragen zullen kunnen springen.
2012 is ook het jaar van de gemeente- en provincieraadsverkiezingen, voor de burger het belangrijkste politiek niveau met de meeste betrokkenheid. We hopen dat de sociale memoranda die in meer dan 200 gemeenten door onze lokale ACW-afdelingen worden opgesteld zullen opgepikt worden door de lokale politici en dat onze ACW-vrienden en vriendinnen er in zullen slagen om nog meer te wegen op het lokale sociaal beleid.
We hopen verder dat we met onze Beweging alle generaties verder zullen kunnen ondersteunen en mobiliseren. Want, we moeten beseffen dat van kindsbeen af wij voor honderdduizenden, miljoenen mensen een wezenlijke rol spelen. Omdat we de zorgen omkaderen van jong en oud dank zij de diensten van CM, Familiehulp en KAV Kinderopvang. We de jongeren kansen geven met KAJ, Kazou, jong-ACV, Groep Intro en Arktos, omdat we de werkenden ondersteunen met het ACV en we de gezinnen (jonge en oudere) bereiken met de KWB, de rechten van (jonge en oudere) vrouwen verdedigen met de KAV, deze van de nieuwe Belgen via het Internationaal Comité en de armen via Welzijnszorg, en ontspanning bieden via Pasar, onze campings en vakantiecentra. Omdat we ons om de zieken van om het even welke leeftijd bekommeren met Ziekenzorg, we de senioren verenigen en verdedigen met OKRA. En met onze mandatarissen zetten we ons in voor een sociaal beleid, voor alle generaties! Met Wereldsolidariteit doen we trouwens inspanningen voor alle kwetsbaren in de wereld. Zie maar wat we hebben kunnen doen rond de problematiek van het huispersoneel, vaak kindslaven, in Indië. We hopen dat we in 2012 onze ambitie om “Iedereen Mee” te krijgen als collectieve ambitie van onze Beweging kunnen warm houden.
Tot slot hopen we dat 2012 een keerpunt wordt in onze kijk op mens en samenleving. Dat de trend naar slow food en slow TV zich verder zet en vertaalt in een betere kwaliteit van leven en samenleven, met meer tijd voor kinderen, voor familie, voor vrienden en buren. Met minder stress en burn-outs dankzij kwaliteitsvolle jobs en een betere combinatie van arbeid en gezin. Met meer vrijwillige inzet in je buurt en in het verenigingsleven of in je bedrijf. Met de sociale verkiezingen in aantocht hopen we dat het ACV zijn succesverhaal kan verder zetten. We willen ons niet laten verleiden tot doemdenken en cynisme nu onze Beweging zelf zo zwaar is getroffen door de financiële crisis. We willen ons niet laten verleiden tot gelatenheid, maar onze rug rechten en ons engagement voor een rechtvaardige en duurzame samenleving verder gestalte geven.
De toekomst ligt wat ons betreft in een beleid dat investeert in het verduurzamen van de economie, in innovatie die ons vooruit helpt op de weg naar een duurzame samenleving en in een beleid dat de excessen in de samenleving aanpakt zodat het gevoel van rechtvaardigheid kan terugkeren. Tot op vandaag hebben we het aanvoelen dat de superrijken de dans blijven ontspringen. Dat aan hen verhoudingsgewijs te weinig inspanningen worden gevraagd en zolang dat het geval is, blijft het beleid zijn eigen geloofwaardigheid ondermijnen. We kunnen jongeren terug hoop geven door te investeren in die duurzame economie, door het pensioenstelsel te consolideren. Door hun vragen en problemen au sérieux te nemen. Het sleutelwoord is een betere herverdeling van de welvaart. Dit vormt de veilige basis waarop ook de economie zich verder kan ontwikkelen, waarop een nieuw en duurzaam economisch systeem kan ontstaan.
Beste vrienden en vriendinnen, we willen zeker “reculer”, maar dan willen we ook “mieux sauter”. Ik wens het ons allemaal samen toe: een jaar met veel visie, veel vreugde en vriendschap.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten