De liberale opiniesite Liberales publiceerde deze week een schrijfsel over filosofie in het onderwijs met een schreeuwerige kop. De woke ondermijning van filosofieonderwijs
De Nederlandse prof filosofie Floris van den Berg kroop in zijn pen naar aanleiding van een interessant stuk uit de Groene Amsterdammer, https://www.groene.nl/artikel/diversiteit-als-toetje Hij ontwikkelt in zijn essay een aantal punten, op drie ervan ga ik in.
1. Filosofie is nu een postmodern allegaartje en zou een
duidelijk doel moeten vervullen.
Floris van den Berg vindt blijkbaar dat het vak filosofie
een duidelijke agenda dient te hebben. Het vak Filosofie als kennismaking met
manieren van denken, kennismaking met verschillende filosofische opvattingen en
stromingen is blijkbaar onzin en dient vervangen te worden door een vak
‘rationeel denken’, met een duidelijke (door Floris van den Berg bepaalde)
visie en doel. In de wereld van Floris van den Berg is de vijand postmodernisme.
Zijn visie op hoe het vak filosofie er dan wel moet uitzien ruikt heel sterk
naar onversneden totalitarisme. Je zou verwachten dat Liberales zich met hand
en tand zou verzetten tegen een voorstel om een vak filosofie te vervangen door
een opgelegde filosofie, met 1 juiste lijn die moet gevolgd worden. Blijkbaar
niet.
2. representatie is onzin. In vraag stellen waarom het slechte
zaak is om kinderen en jongeren allemaal maar te confronteren met blanke mannen
lijkt mij vreemd. Het spreekt voor zich dat meer meisjes voor stem kiezen als ze
voorbeelden zien van sterke vrouwelijke wetenschappelijke rolmodellen. Net
zoals darts populair wordt als het op tv overal te zien is. Dat kinderen en
jongeren met een migratieachtergrond baat hebben bij het hebben van een
leerkracht met een migratieachtergrond wil niet zeggen dat alle leerkrachten zonder
migratieachtergrond onnodig of onzinnig zouden zijn of dat een leerlingen geen leerkrachten
zonder migratieachtergrond meer zouden mogen hebben of zelf dat er een quotum
zou moeten komen. Het is gewoon evident en herhaaldelijk wetenschappelijk aangetoond
dat representatie weldegelijk belang heeft. Wil dat zeggen dat blanke mannen "niet meer mogen"? Nee, natuurlijk niet. Noch het essay in De Groene dat aanleiding vormde van zijn schrijven, noch enige ander prominent activist of academicus heeft zoiets in enig gepubliceerd stuk in Nederland of in België beweerd.
3. De filosofie is blank en mannelijk, omdat dit tot voor
kort ook zo was.
“Tot vrij recent was filosofie inderdaad met name een
aangelegenheid van witte westerse mannen. Dat lag aan allerlei maatschappelijke
vormen van discriminatie. Die vormen van discriminatie zijn nu grotendeels weg:
iedereen kan filosofie studeren, ook niet-westerse studenten. Filosofie is
daarmee niet anders dan de wetenschappen: in de astronomie, biologie,
natuurkunde, scheikunde, geologie, archeologie, paleontologie, filologie et
cetera: het overgrote deel van de bestudeerde theorieën is afkomstig van witte
westerse mannen.”
Ik heb deze passage verschillende keren moeten lezen. Maar
het staat er echt. Het overgrote deel van de wetenschappen zijn “afkomstig van
witte westerse mannen”. Je kan roepen en toeteren over de gevaren van woke
alles wat je wil, maar hier heb je dus een academicus die stelt dat
“astronomie, biologie, natuurkunde, scheikunde, geologie, archeologie,
paleontologie, filologie et cetera” voor het overgrote deel afkomstig is van
witte westerse mannen.
Ik stel voor dat we samenleggen om die mens een boek
wetenschapsgeschiedenis te kopen. Alhoewel ik er zeker van ben dat de
universiteit zeer degelijke werken in haar bibliotheek heeft staan. Ik heb de
indruk dat Floris van de Berg dat deel van de wetenschappelijke kennis heeft
gecanceld.
Het is gewoonweg vreemd om te denken dat vrouwen geen significante bijdrage hebben geleverd aan de wetenschappen. Paleontologie had letterlijk niet bestaan als discipline zonder vrouwen. (https://www.smithsonianmag.com/science-nature/many-ways-women-get-left-out-paleontology-180969239/) Voor elk van de hierboven opgesomde wetenschappen zijn de bijdragen van vrouwelijke wetenschappers ontegensprekelijk en steeds meer in de verf gezet. Ayres-Bennet, W. en Sanson, H., Women in the history of linguistics, OUP, 2020.
Over de bijdragen tot de wetenschappen uit het Indië, de
Islamitische wereld en China kun je hele bibliotheken vullen. Denken dat de wetenschappelijke
ontwikkelingen ook maar vaag mogelijk zijn zonder de enorme uitwisseling van ideeën
die er was in de middeleeuwen, de renaissance tot vandaag, is gewoonweg vreemd.
Zelfs de Verlichting is niet tot stand gekomen in een geïsoleerde westerse of
blanke mannenwereld, zoals o.a. aangetoond wordt in Bevilacqua, A., The
republic of Arabic letter: Islam and the European enlightenment. En ja, ik heb
het gecheckt, het is aanwezig in de Utrecht University Library. Ook over de rol
van vrouwen zijn hele boekenrekken volgeschreven. Een uitstekend artikel Hagengruber, R., Cutting
Through the Veil of Ignorance: Rewriting the History of Philosophy, The Monist,
98, 1, The History of Women’s Ideas, 2015, pp. 34-42.
Dat een voor de rest serieuze academicus nu doet alsof de hele wereld in de schaduw van de blanke mannenwereld stond is gewoonweg schokkend. Dat Liberales zoiets publiceert met een clickbait titel is gewoonweg bedroevend. En het zegt veel over de staat van het publieke debat in ons land.
