'zoek iets waar je als kerk mee kunt scoren'

Vandaag brengen we een interessante tekst uit Nederland, van de organisatie Toekomst Religieus Erfgoed. Maar het is, me dunkt, ook voor hier toepasbaar. Hoe kom je als kerk bovenaan de stapel?

De truc om boven op de stapel van een monumentenfonds, instantie of particulier investeerder terecht te komen, is je kerkgebouw in de schijnwerpers te zetten. Charlotte Bonga, actief in de restauratiecommissie van de Sint Willibrorduskerk te Vierakker, legt uit: “Ons devies was en is: haal alles uit de kast wat je kunt bedenken om jouw kerk onderscheidend te laten zijn.”
Tussen 2000 en 2009 werd de negentiende-eeuwse neogotische hallenkerk in het Gelderse dorp aan zowel de buiten- als binnenzijde grondig gerenoveerd. De totale kosten voor deze renovatie bedroegen ruim twee miljoen euro. Met een geloofsgemeenschap van zo’n 450 parochianen en een inwonerstal van om en nabij de 1.200 dorpelingen, had Vierakker niet genoeg aan de giften en inzamelingsacties van de dorpsgemeenschap om een dergelijk bedrag op te halen. De financiering kwam uiteindelijk rond met behulp van een overheidssubsidie en diverse fondsen, waaronder het Prins Bernhard Cultuurfonds en het VSB-fonds. Ook besteedde provincie Gelderland zogeheten NUON-gelden aan de renovatie. De inspanning van de Vierakkers werd beloond. In 2004 is de restauratie bekroond met de Europese Bernhard Remmersprijs, ook wel bekend als de ‘Oscar in de monumentenzorg’.

In Vierakker bestond het recept voor een geslaagde renovatie uit het enthousiasmeren en mobiliseren van zowel de plaatselijke dorpsgemeenschap als mogelijke financiers. Door enthousiast en positief blijven, ook als het tegenzit. Door alles uit het kerkgebouw te halen wat er in zit. En ten slotte door het opzoeken van de publiciteit, openheid van zaken te geven en iedereen bij het proces en bij het kerkgebouw te (blijven) betrekken. Zo organiseert de Willibrorduskerk openstellingen om iedereen toegang te kunnen verlenen tot het kerkgebouw. 'Geld wordt immers niet gestopt in iets wat voor het merendeel van de bevolking verborgen blijft', zo redeneert Bonga.

Wat betreft unieke kwaliteiten had de Willibrorduskerk het vrij gemakkelijk. Het prachtige interieur, de kleurrijke schilderingen en de ligging in het natuurrijke landgoed Suideras zijn belangrijke selling points van het kerkgebouw. Een waarderapport van de Stichting Kerkelijk Kunstbezit omschrijft het interieur zelfs als ‘het best bewaarde authentieke interieur van een dorpskerk uit die tijd’. 'Een kerk die je omarmt als je binnenkomt', aldus Bonga.

Ook plattelandskerken die wellicht niet op deze uitgesproken wijze bekend staan om hun monumentaliteit kunnen kijken naar wat de betreffende kerk bijzonder maakt. Misschien is dat wel de binding met het dorp, de unieke ontstaansgeschiedenis van het kerkgebouw of wellicht de praktische gebruiksmogelijkheden van de ruimte of de ligging van de kerk. Met andere woorden, zoek iets waar je mee kunt scoren, of het nu om restaureren of herbestemmen gaat.