aanwinsten oktober

Deze maand maar enkele aanwinsten in de boekenkast.

Anthony Demey, Oscar Van de Voorde, Architect, Gent, Kleine Cultuurgids, 1997.

Christopher Hill, God's Englishman. Oliver Cromwell and the English Revolution, Pelican, 1970.

Halloween met Nijn

bron: datingforgeeks.nl

SOS 'bekijkt' werelderfgoed

De zogenaamde SOS Sint-Anna actiegroep is soms echt niet meer bij te houden.


Zaterdag kondigde een 'artiest' aan dat hij een performance zou doen als 'protest'. Bon, na het vertrek van de violist, die scheldend vertrok en de stad vol handgeschreven briefjes plakte, was er blijkbaar een vacuüm ontstaan.

Eerder deze week hadden ze een slechte beurt gemaakt op de gemeenteraad, waar ze ongegeneerd complete verzinsels stonden te roepen (meer hier).

Gelukkig konden ze nu weer eens in het nieuws komen. Want zoals altijd stond de pers trouw op post om elke uitspraak van de actiegroep op te schrijven.

Zoals steeds verkondigde de actiegroep allerlei grootse plannen, waarbij ze vooral niet vergaten te vermelden dat ze daarvoor geld inzamelen.

Maar ik viel vooral van mijn stoel van een, zelfs voor deze actiegroep, toch wel zeer absurde uitspraak. De Gentenaar geeft het woord aan Peter Bral. De man die in Tertio eerder dit jaar het hoge woord voerde. Daarin stond hij o.a. zonder gêne de volslagen leugen te verkondigen dat actiegroep 'uitgelekte informatie' had die haaks stond op wat de Stad Gent eerder verklaard had. Ook bij een van de optredens van de actiegroep in de gemeenteraad was hij te horen.

Bral in semi-religieuse outfit bij de Ketting van Onzin

Bij deze gelegenheid deed hij nonchalant volgende uitspraak:

Een andere piste die de actiegroep bekijkt is het indienen van een dossier bij Unesco ter bescherming van de typische ‘rondbogenstijl’ waarin de Sint-Annakerk is gebouwd. Dat zou de plannen van Delhaize om de vloer van de kerk af te dekken kunnen dwarsbomen.

Om een door de Stad Gent zorgvuldig en nauwgezet gevoerd doordacht herbestemmingsproces 'tegen te houden' 'bekijkt' de actiegroep 'het indienen van een dossier bij Unesco'.

Dezelfde Peter Bral verkondigde eerder dit jaar dat de actiegroep aan het werken is aan een voorstel voor de Sint-Annakerk "dat zijn gelijke niet kent in de wereld." Terwijl de actiegroep recent aan de gemeenteraad eiste dat ze begeleid zouden moeten worden door 'experten, financiers en stadsdiensten' om "met voortschrijdend inzicht" tot 'ideeën' te komen voor de kerk.



Een groep die er na maanden nog niet in slaagde om tot 'ideeën' te komen. Laat staan een 'voorstel' uit te werken "dat zijn gelijke niet kent in de wereld". Deze groep zegt nu een dossier te willen indienen bij Unesco.


En waarom? Omdat er in de plannen die voorgesteld werden sprake is van een beschermende 'vloer' bovenop de vloer.

De voorstelling van de plannen gebeurde aan de hand van een visualisatie. Elke serieuse mens weet dat een visualisatie niet hetzelfde is als effectieve plannen en al zeker niet dan de definitieve plannen zoals die uitgevoerd gaan worden. Dus bij elke commentaar op 'de plannen' moet je dit in acht nemen. De definitieve plannen gaan, in elk geval, trouwens nog door de bevoegde diensten bekeken moeten worden. Maar dus het voorstellen om een 'gebruiksvloer ter bescherming van de waardevolle vloer aan te brengen is blijkbaar reden om moord en brand te schreeuwen.

Het beschermen van een kwetsbare vloer is blijkbaar onaanvaardbaar voor mensen die eerder publiekelijk verklaarden geen enkele dossierkennis te hebben. Dit is vooral bedenkelijk als je weet dat elke ingreep in de kerk omkeerbaar dient te zijn. Dus die beschermende vloer wordt geplaatst zonder enige schade aan te richten. Die vloer kan later simpelweg verwijderd worden. Terwijl een beschadigd stukje vloer onvervangbaar is.

Daarbij moet je vooral bedenken dat de actiegroep eerder dit jaar verklaarde dat de kerk 'niet moet gerestaureerd worden'. Vorige week verklaarde de groep dat de restauratie 'dertig jaar' verspreid kan gebeuren. Dit uiteraard zonder enige aanwijziging waar op deze uitspraken op gebaseerd zouden kunnen zijn, noch waarom die twee uitspraken zo van elkaar verschilden, noch over de expertise van de persoon die ze maakte. De Gentenaar brengt een reportage die de dringende noodzaak van een grondige restauratie pijnlijk duidelijk toont. 

Zou een bescherming als Unesco Werelderfgoed een 'beschermvloer' verhinderen? Uiteraard niet.

Een statuut als werelderfgoed is geen 'XL-deluxe-pakket', geen 'platinum bescherming'. Het statuut van beschermd monument is in Vlaanderen geen lachertje, gelukkig maar. Werelderfgoed is geen 'overtreffende trap'. Ik kan iedereen aanraden om eens een grondig kijkje te gaan nemen in Unesco Werelderfgoed in de buurt.

Maar dus de groep 'bekijkt' het indienen van een dossier. Unesco Werelderfgoed worden is geen lachertje dat je en passant 'opstart' omdat je andere plannetje mislukt is. Iedereen die betrokken was bij de erkenning van de verschillende Belgische sites zullen dat kunnen getuigen. Wie wat lectuur wil.

Het zijn voor al duidelijkheid trouwens de landen die de verantwoordelijkheid hebben te bepalen welke sites in aanmerking kunnen komen voor een eventuele erkenning. Elk land mag daarenboven maximaal twee sites voordragen per jaar. Daarbij geldt dat dit uiteraard deel moet zijn van een doordacht beleid. En dus niet als wanhoopspoging van een groepje dat een doordacht proces denkt te moeten kunnen saboteren.

Ik vind het ronduit stuitend dat de actiegroep steeds maar weer onzin en leugens mag verspreiden. Nog stuitender is dat er blijkbaar nog steeds mensen zijn die deze groep serieus nemen.

Pathetiek en Leugens - SOS Sint-Anna in de gemeenteraad

Voor de liefhebber breng ik vandaag een bespreking van het optreden van de zogenaamde SOS Sint-Anna-actiegroep in de Gentse gemeenteraad. Het is een bijzonder lang stuk geworden. Ik wou de uitspraken van de groep nagenoeg volledig weergeven en duidelijk onder de loep nemen.

Voor de vierde keer kon de actiegroep het woord voeren. Tijdens de zomer had de actiegroep met een petitie rondgelopen, die uiteindelijk door vierduizend inwoners van Gent werd ondertekend. Daardoor konden ze dus de gemeenteraad een aantal zaken ter stemming voorleggen.
De actiegroep werd uitgenodigd om het woord te voeren. Dit werd gevolgd door een vragenrondje. De stemming werd uiteindelijk, op initiatief van Schepen Souguir verschoven naar de volgende gemeenteraad, zodanig dat er in de zitting van de bevoegde commissie tijd kon gemaakt worden om te debatteren en om ideeën uit te wisselen.

De actiegroep maakte hierover veel misbaar (zoals gewoonlijk). Compleet onterecht (evenzeer zoals gewoonlijk) . De actiegroep dacht blijkbaar dat gemeenteraadsleden net voor het verwachte einde van de onderhandelingen de boel zouden stilleggen. Na al het geld en tijd dat de Stad er al had ingestoken vond de groep dat de Gentenaren de plannen niet mochten zien of horen. De actiegroep eiste dat de boel werd stilgelegd en dat zij door de Stad begeleid zou worden om, samen met sponsors, plannen te verzinnen voor het gebouw. Hoe wereldvreemd kun je zijn?
Dit zou zonder enige twijfel door ieder gemeenteraadslid met een beetje verstand en een beetje verantwoordelijkheidszin meteen worden verworpen. De schepen heeft, in het kader van inspraak en burgerparticipatie, de stemming laten uitstellen. In de commissie mocht het voorstel van de actiegroep verder besproken worden zodat het in de volgende gemeenteraad ter stemming kan voor liggen.

Bon, in de gemeenteraad van 21 oktober dus finale bespreking van het 'burgerinitiatief' en stemming.

De actiegroep kan wederom het woord voeren. Woordvoerders van dienst zijn Beatrice Truyen, Tania De Mulder en Paul Van Houtte ('voorzitter' van de vzw met zetel bij hem thuis). Ik geef de woordvoerders, in de mate van het mogelijke, zo veel mogelijk letterlijk weer, vooraf gegaan door BV, TDM of PVH. De pathetische of geaffecteerde manier van spreken, de belerende of verontwaardigde toon en de handgebaren moet u er maar zelf bij bedenken.

 Moeder, waarom staan wij hier?

BT Maar staan wij hier niet puur pro forma? Want in de vorige commissie werden we kort gehoord, werden er door jullie amper vragen gesteld en werd snel overgegaan tot de orde van de dag. Namelijk Delhaize.

Dus de actiegroep maakt van haar tetter omdat de gemeenteraadsleden geen massa vragen stelden aan de actiegroep die zelf herhaaldelijk aangaf niets te weten en geen idee had wat aan te vangen met de kerk. Het enige dat de actiegroep stelde was haar eisen.

De actiegroep maakt ook van haar tetter omdat de gemeenteraadsleden blijkbaar nieuwsgierig waren naar de voorstelling van de plannen van Consortium Markthal. De actiegroep is blijkbaar verontwaardigd dat gemeenteraad belangstelling heeft voor het resultaat van een proces dat bijna een jaar in beslag heeft genomen.

BT Inspraak wordt zo een schertsvertoning met een dergelijke uitnodiging die zo geen echte invloed meer kan hebben. Want achter de schermen werd alles al beslist. Dit is jammer. Heel jammer. Het is een gemiste kans en voor de democratie en voor de Sint-Annakerk. Wij hopen deze keer dan ook echt gehoord maar vooral begrepen te worden. Want driemaal is scheepsrecht hè dames en heren.

Vertaling: inspraak is een schertsvertoning als er niet klakkeloos gedaan wordt wat wij eisen. Of nog korter: democratie is: doen wat een actiegroep eist.

Nadat ze dus de gemeenteraad overbodig verklaard heeft begint ze aan scheldpartij:

BT SOS Sint-Anna en zijn volgers leggen zich niet neer bij deze barbaarse beslissing. Als echt onafhankelijke groep los van enige politiek en met enkel de liefde voor erfgoed en de bijbehorende cultuur als bindmiddel vinden wij dat het plan van Delhaize getuigt van een beschamende ondeskundigheid. Het is geen behoud. Maar het masacreren van de eigenheid van het gebouw.

 'eenheidsworst'

 

BT Voor wat het waard is geven we enkele kritische noten bij de plannen.

Als je zelf herhaaldelijk en publiekelijk zegt dat je actiegroep geen enkele dossierkennis heeft, waarbij je zegt dat dit, uiteraard, de schuld is van de stad, dan zijn je kritische noten bij plannen misschien inderdaad niet van hoge waard. Maar bon.

BT We vragen ons af wat jullie eigenlijk doen?! Wat jullie eigenlijk beslissen?! De kerk en haar omliggende grond verkopen voor 500.000 euro. Dit is slechts de helft van de waarde van het orgel. (Ze heeft blijkbaar een taxatie laten doen?) En dan nog te bedenken dat al veel belastinggeld geinvesteerd werd bij eerder restauraties. Dames en heren, wat een cadeau! Of het in erfpacht geven voor de luttele som van ongeveer dertigduizend euro per jaar.

Om dan toch vooral niets te zeggen over het feit dat de actiegroep maandenlang eiste dat de kerk aan haar gegeven zou worden voor 1 euro. Vandaag eist de groep dat de Stad het beheer aan haar geeft, met ondersteuning van de Stad én op kosten van de Stad.

BT De wet op de bescherming van de gebouwen (sic) houdt in dat men die gebouwen bewaard voor de toekomst en voor de volgende generaties. Maar de geest van die wet dames en heren. De geest van die wet is veel meer. Zo veel meer.

Een ronduit vreemde stelling waar ze verder in haar discours niet meer op terugkomt.

BT Delhaize beloofde ons en jullie allemaal een uniek concept. Maar tot onze grote verontwaardiging betekende dit project niets meer dan eenheidsworst maar dit keer gepresenteerd in het unieke kader van Sint-Anna.

Ja, u leest het goed. De actiegroep maakt van haar tetter omdat het concept niet origineel genoeg zou zijn in haar ogen. 

BT Er is een prachtig orgel helaas niet meer voor concerten maar enkel nog als decor. Bovendien zullen de glazen wand de akoestiek volledig teniet doen.

De vloeren worden verstopt! En drie meter hoge plinten moffelen het wandmeubilair zoals de preekstoelen (sic) en de altaren weg. Om dan nog niet te spreken van de muurschilderingen.

Op de voorgestelde plannen kun je duidelijk zien dat er een beschermde vloer op de kwetsbare en waardevolle vloer gelegd gaat worden. Ook de kwetsbare muren krijgen een beschermde voorwand. En dat is fantastisch nieuws. Ik was bijzonder opgetogen toen ik dat zag. In een ruimte waar bezoekers komen, waar kinderen rondlopen, waar wel eens iets moet worden verplaatst, waar kuisfirma's passeren, daar moet je maatregelen nemen om schade te voorkomen. Dat is 'goed huisvaderschap'. Dat is zorg dragen voor het monument.

Dat mensen die geen flauw benul hebben hoe je zorg draagt voor een monument daar hysterisch over lopen doen zegt alles over hen en niets over de plannen.

BT Dit alles wordt mogelijk gemaakt terwijl dat de modale burger amper iets mag aanpassen aan zijn eigenste beschermde woning.

Onzin van de bovenste plank. Tuurlijk zijn er strenge regels en voorwaarden. Maar komt de mensen niet wijsmaken dat er in een beschermd pand geen elektriciteitsdraden liggen, geen sanitair, geen verwarming. In een beschermd pand mag je vanalles doen. Ga maar eens kijken. In private woningen als je de kans hebt, maar ga straks gewoon een openbaar gebouw binnen. Ga in de kathedraal kijken, in het Gravensteen, in de Sint-Pietersabdij. Daar zijn immense ingrijpen gebeurd, en dat is maar logisch en normaal en goed ook.

BT We sprongen wel een gat in de lucht toen we hoorden dat jullie de oude beuk zullen sparen. Maar daar stopt het ook bij. Want, even ernstig nu, dames en heren.

Dus de actiegroep zegt hier dat die beuk haar niets kon schelen. En dat is verstaanbaar vermits ze nooit een eis heeft geformuleerd over ‘de oude beuk’.

BT Dit plan is toch een ramp. Bijgebouwen die het stadszicht schaden. De hekkens die uit het stadszicht verdwijnen en vervangen worden door een soort afscherming aan beide zijden van de kerk waardoor het park aan het oog onttrokken wordt.

Mensen toch. Uiteraard zijn er ‘bijgebouwen’. Denkt de actiegroep nu werkelijk dat er enig gebruik kan zijn van de kerk zonder ‘bijgebouwen’? Geen noemenswaardig sanitair is blijkbaar nog steeds aanvaardbaar voor een parochiekerk maar voor elk ander gebruik is dat niet meer van deze tijd. Om nog maar te zwijgen van andere voorzieningen.

Momenteel zijn er trouwens ook ‘bijgebouwen’. Waarmee de actiegroep nog maar eens haarfijn aantoont dat ze geen enkele band heeft met de kerk. 

Ik zie tenslotte in de plannen op geen enkele manier waar bijgebouwen het 'stadszicht schaden'.

BT Bovendien is er geen enkele duidelijkheid over de aanrijroutes voor leveringen en ophalen van afval.

Nu is de groep van haar tetter aan het maken dat nog niet alle details bekend gemaakt zijn.

Denken ze werkelijk dat een andere bestemming geen leveringen vereist of 'ophalen van afval'?

BT Hoe valt dit eigenlijk te rijmen met een site die naadloos zou aansluiten bij het bestaande park?

Over ‘het bestaande park’ kunnen we heel erg kort zijn. Aan de ene kant van de kerk ligt parking. Aan de andere kant is een klein parkje, tussen een appartementsgebouw en de kerk, met enkele bomen. Er is een hekken voor dat door een privé-persoon op eigen initiatief en naar eigen goeddunken wordt afgesloten. Er staat een garage in het parkje en er is een 'oprit' aangelegd met gravé. De openbare vuilbak, nog een oud model, is door een privé-persoon afgeplakt. Zeer regelmatig staan er auto's geparkeerd. Een buur van de kerk slaat er blijkbaar bouwmateriaal op. Het achterdeel van de voormalige pastorietuin is momenteel afgesloten en aan het oog onttrokken.

De site gaat naadloos aansluiten bij het park op de rotonde, momenteel een druk verkeerspunt. In de toekomst deel van een eengemaakte site.

BT Het nieuwe buurtpark bevat een doorgang naar de Groene Ooie, een fietsstalling voor het ganse complex en voorzien zo goed als geen schaduw. Buurtbewoners kunnen enkel daar of in een onthaalgebouw terecht en voor cultuurminnende toeristen is er absoluut geen ruimte voorzien.

Nu is er niets voor buurtbewoners. Er is een parking aan de ene kant, een vaak afgesloten parkje aan de andere kant. Er is wel veel schaduw van de gebouwen dus dat is in orde. Zelfs op de meest zonnige dag is het daar een bijzonder schaduwrijke bedoeling. En 'cultuurminnende toeristen' kunnen nergens terecht. 

'Daaraan is te merken'

BT Daaraan is te merken, dames en heren, dat de meesten onder jullie, hoe spijtig ook, zelfs wilden beslissen zonder ooit de kerk te hebben bezocht.

Dus aan het dossier is te merken dat gemeenteraadsleden iets niet gedaan zouden hebben, wat ze wel gedaan hebben? Nu moet ik toegeven dat ik geen onderscheiding behaald hebt voor het vak logica, dit gaat mijn petje ver te boven. Ze hebben iets gedaan, maar aan het dossier is te zien dat ze het niet zouden gedaan hebben? Aan het dossier is af te lezen dat mensen die het dossier moeten lezen en goedkeuren iets niet zouden gedaan hebben, wat ze wel hebben gedaan?

BT Op ons voorstel die we aan de commissieleden richten om op zijn minst een bezoek te brengen aan de kerk werd positief gereageerd. Zodat jullie nadien met meer kennis van zaken over het dossier zouden kunnen stemmen.

De actiegroep is wanhopig op zoek naar pluimen in hun hoed te steken, naar 'overwinningen'. De actiegroep claimt dat zij het voorstel gedaan hadden dat gemeenteraadsleden de kerk, waar zij niets mee te maken hebben, zouden bezoeken. Zonder te veel in detail te gaan, verschillende politieke partijen hadden reeds plannen gemaakt om de kerk te bezoeken. De gemeenteraad heeft in samenspraak met de bevoegde diensten een bezoek georganiseerd. De actiegroep stond buiten te protesteren en was 'boos' dat ze niet mee binnen mocht. Niettegenstaande het feit dat ze dus absoluut niets te maken heeft met de kerk. Binnen kregen de gemeenteraadsleden tekst en uitleg bij het gebouw. Over de enige plannen van Consortium Markthal is toen niets gezegd. De onderhandelingen waren tenslotte nog volop bezig.

Tussen haakjes, achteraf las ik dat de actiegroep blijkbaar ook boos was omdat hun 'onafhankelijke historicus' de historische inleiding niet had mogen geven. Wat een ‘onafhankelijke historicus’ zou zijn weet ik niet, laat staan wie dat dan zou zijn, evenmin weet ik wat er niet ‘onafhankelijk’ zou zijn aan diegene die de toelichting dan wel gaf, laat staan wat er dan niet ‘onafhankelijk’ zou geweest zijn aan zijn/haar uitleg.

BT En dan is er nog de vraag of het ingediende project op termijn leefbaar is.

De actiegroep denkt blijkbaar dat niemand deze oefening heeft gemaakt. Noch Delhaize, noch PMV, noch de Stad Gent zijn over nacht ijs gegaan.

Nog los van het feit dat de door de actiegroep geroepen ideeën gegarandeerd en zelfs op de meest korte termijn niet leefbaar zouden zijn.

BT Op amper vijf minuten wandelen zijn er diverse restaurants, een Carrefour, de Lousbergmarkt, een slager, een bakker. Op tien minuten stappen is er een tweede slager en nog een Carrefour, en wie een gezellige wijnbar opzoekt moet amper nog vijf minuten verder wandelen.

Wat een vreemde oplijsting. Net naast de kerk zit er een buurtwinkeltje, het vermelden niet waard blijkbaar. Er zit ook een buurtwinkeltje op twee minuten stappen in de Brabantdam. Ook over de Match spreekt ze niet. Noch over de gigantische hoeveelheid cafés in de omtrek. Het is mij ook helemaal niet duidelijk wat ze hier wil zeggen. Dat er al winkels genoeg zijn? A ja.

Het kan aan mij liggen maar volgens mij gaat Delhaize geen stap zetten om een consortium op te zetten, een project uit te werken, een project in te dienen en dan bijna een jaar onderhandelen over dat project zonder op voorhand eens goed na te denken. Maar ja, Beatrice Truyen zal het wel beter weten.

'ideeën'

BT En daarom ja, stop de onderhandelingen.

De vraag die ons telkens wordt gesteld is, wat is jullie tegenvoorstel?

Nu gaan we het horen. Het is waarschijnlijk de laatste keer dat ze het woord mogen voeren, de apotheose van hun harde werk. Datgene waarvoor ze in de zomer petities hebben (laten) ophalen.

BT Eerst en vooral moeten een aantal noodzakelijke conserveringswerken worden uitgevoerd. En hiervoor vragen WIJ aan de Stad dat ze haar minimale financiële verantwoordelijkheid opneemt.

Dus voor alle duidelijkheid: de eerste keer dat de actiegroep in de gemeenteraad het woord nam, stelde ze: “De kerk moet niet gerestaureerd worden.” Geen verdere toelichting te horen of achteraf te vinden over waar deze uitspraak op zou gebaseerd zijn, noch over de bevoegdheid of expertise van diegene die deze uitspraak deed. Dezelfde woordvoerder slaagde er in om op dezelfde plaats maar dan in september iets heel anders te zeggen. “De grote restauratie kan gespreid worden in de tijd. Er kan gekeken worden welke stukken het eerst moeten gedaan worden en dan telkens weer gekeken. Spreiden is beter dan alles in één keer doen.” Wederom geen enkele indicatie van waar die uitspraak op zou kunnen gebaseerd zijn, noch over de expertise van diegene die deze uitspraak doet.

En dus nu, ze moet wel gerestaureerd worden. De kosten, zo eist de actiegroep, moet de Stad Gent dragen.

Met de merkwaardige formulering 'haar minimale financiële verantwoordelijkheid opneemt'. Alsof de Stad tot nu toe haar verantwoordelijkheid niet zou opgenomen hebben. En alsof de kostprijs van zo'n restauratie ook maar ergens 'minimaal' kan genoemd worden. 

BT De laatste gegevens tonen aan dat de totaliteit van de werken amper, ik zeg amper, amper vijf miljoen euro zouden bedragen. Vraag is waar die cijfers vandaan komen. Want eerder was er sprake van 12 miljoen euro.

"de laatste gegevens"? Wat een vreemde formulering. De actiegroep verwijst naar cijfers en vraagt zich tegelijkertijd af waar die vandaan komen. Ik weet niet hoe het met u zit maar als ik cijfers gebruik in een betoog dan weet ik waar ik die vandaan heb. En als ik dat niet weet dan ga ik mij niet publiekelijk kwaad maken dat ik dat niet weet.

BT De restauratiekosten kunnen in de tijd worden gespreid en de Stad kan rekenen op een overheidssubsidie van veertig procent.

Er blijft dan amper drie miljoen euro over of honderdduizend euro per jaar over een periode van dertig jaar. Niet meer dan een goede achtduizend driehonderd drieëndertig euro per maand.

Dus de actiegroep die bewezen heeft niets af te weten van restauraties, die hierboven aangeeft niet te beschikken over de juiste cijfers, gaat de Stad hier vertellen hoe ze het boekhoudig moeten invoeren. Van waar haalt ze die cijfers? Van waar haalt ze die 'berekening'? Op wat slaat dit?

Of erger nog. Denkt de actiegroep dat de restauratie over dertig jaar gespreid kan worden? Dat er elke maand een halve meter opgeschoven kan worden? Dat er elk jaar een maandje gewerkt kan worden?

Hoe weinig kan je weten van restauraties om zoiets te verkondigen?

BT Is dat nu echt te veel gevraagd aan een stad zoals Gent die miljoenen toeristen per jaar ontvangt? Misschien kunnen jullie dit bedrag uitsparen door ergens anders soberder te zijn?

Tja.

De Stad Gent moet 'soberder' zijn, omdat een 'actiegroep' een gebouw in handen wil krijgen en eist dat de Stad alles betaalt?

Ze eindigt, voorlopig, met volgende slotzin:

BT Stel het gebouw open zo kan er bekeken worden hoe het prachtige interieur met minimale ingrepen en een juiste verlichting volledig tot zijn recht kan komen.

Hoe het gebouw ‘tot haar recht’ kan komen is de kwestie niet. Het probleem is helemaal niet dat niemand wist hoe ze de juiste verlichting moet opzetten. Mensen toch, wat gaat er eigenlijk in het hoofd van die mensen om? 

TDM En wat met de invulling. Hier geeft Daniël Termont zelf raad, als hij stelt, Gent kan het vrijgekomen kerkelijk erfgoed in haar sterke groei en flexibele regeneratie.

De toenmalige burgemeester zegt in dit citaat niets dat in tegenspraak zou zijn met het project. En ook niets dat het punt van de actiegroep zou onderlijnen. Termont zegt dat de Stad creatieve en dynamische oplossingen zal vinden. En laat mij toch stellen dat dit een dynamische en flexibele herbestemming is.

TDM Waarom zou een stadsbestuur op zoek naar extra ruimte een vaak dure nieuwbouw moeten oprichten als die ruimte er al is. Zij het dan als gewezen sacrale ruimte.

Dus de actiegroep pleit er hier blijkbaar voor dat de Stad kantoren voorziet in de kerk? Loketten? Depot? Magazijn? Vergaderzaal? Kinderopvang?

TDM Wel, wij willen uitgaan van het gebouw. En niet van het concept dat in het gebouw moet geplaatst worden tegen wil en dank.

Uitgaan van het in handen willen krijgen van een gebouw, zonder dat je er iets van afweet, zonder dat je ook maar enige financiële middelen hebt en zonder dat je ook maar de minste idee hebt wat je er mee wil doen, is inderdaad origineel. En het is inderdaad iets anders dan een uitgewerkt en doordacht en becijferd plan, zoveel is zeker.

TDM Het gebouw zelf aspireert en inspireert tot zo veel meer. De verdere invulling is denkwerk. Opties. Want onze grootste vraag blijft, inspraak voor de burger. Maar door het geven van ideeën, hopen we de kans te krijgen, opgenomen te worden in een overlegplatform mét de Stad en mét experten.

Dus hier eist ze dat ze aan tafel moet worden gevraagd omdat ze 'ideeën geeft'.

Een vreemde redenering maar bon, laat ons dan maar die 'ideeën' horen.

'Sint-Anna is een bron welke geeft geld'

TDM Een van onze moties. Diverse en wisselende invullingen zijn denkbaar. Hierbij geef ik enige inspiratie. De kerk is een monumentale ruimte en aan ruimte hebben we nood in Gent. Ruimte om te repeteren of het een dansgroep, een theater of een organist, het wordt gegeerd goed.

Idee nummer 1, repetitieruimte.

De vraag of de kerk hoegenaamd geschikt zou zijn voor 'theaterrepetities' of 'dansrepetities' komt niet in haar op.

TDM Dit kan via verhuur inkomsten genereren.

De vraag hoeveel een dansgroep wel niet zou moeten betalen om de ruimte op aangename temperatuur verwarmd te krijgen is blijkbaar niet van belang.

TDM Verder zijn er enerzijds veel multicultureel geïnspireerde spirituele groepen die een thuishaven zoeken.

Ik moet eerlijk toegeven dat ik geen flauw idee heb wat zij hier bedoelt.

TDM We denken hierbij aan boeddhistische, Hindoeïstische en noem-maar-op-verenigingen.

A ha, dat dus. Zijn er 'veel' van dergelijke groepen? En zijn zij op zoek naar een thuishaven? En zou de Sint-Annakerk ook maar enigszins geschikt zijn als thuishaven? En hoeveel middelen kunnen die groepen dan op tafel leggen?  Allerlei vragen die, uiteraard, onbeantwoord moeten blijven.

TDM Stilte is kostbaar en iedereen, iedereen heeft nood aan tot zichzelf komen.

Dus de repetitieruimte waar 'veel multicultureel geïnspireerde spirituele groepen' een thuishaven hebben zal ook afgehuurd kunnen worden om tot jezelf te komen, in stilte.

TDM Deze ruimte leent zich makkelijk tot een levensbeschouwelijk overschrijdende stilteruimte voor iedereen.

Inderdaad, niets leent zich beter tot levensbeschouwelijk overschrijdende dingens dan gigantische religieuze schilderingen en beelden.

Naar waarom dat 'deze ruimte zich makkelijk tot een levensbeschouwelijk overschrijdende stilteruimte' zou lenen kunnen we alleen maar raden.  

TDM Kunst hoort er ook bij, met tijdelijke of zelfs interactieve tentoonstellingen en installaties.

Inderdaad, in Gent vind je nergens tentoonstellingsruimtes. En bovendien, iedereen weet dat je gemakkelijk inkomsten genereert uit tentoonstellingen.

Wederom vinden we geen argument naar waarom de ruimte zich uitstekend zou lenen tot 'tentoonstellingsruimte'.

TDM Is het niet zo dat zelfs het SMAK schreeuwt om meer ruimte?

Dus de actiegroep gaat de gemeenteraad komen vertellen wat haar eigen museum nodig zou hebben? Denkt de actiegroep nu echt dat de Stad die hele jarenlange procedure doorlopen zou hebben, die bakken vol geld heeft gekost, mocht er een stedelijk museum of stedelijke dienst de kerk kunnen gebruiken?

TDM En uiteraard is er muziek. Het Schyvenorgel is goed bespeelbaar en gerestaureerd. En de lange nagalm zorgt voor een heel bijzonder akoestiek. Al vraagt die wel een kleine aanpassing aan de manier van spelen van de organist.

We zullen het maar 'voortschrijdend inzicht' noemen. De actiegroep die ontstond met 'muziek versie commercie', met de 'fantastische concertakoestiek', met concertprotesten waarbij allerlei goedmenende muzikanten zich voor de kar lieten spannen. De actiegroep die nog hele berekeningen verkondigde met de inkomsten die er gingen zijn door de vele, vele concerten die er gingen doorgaan. Die ‘nu al’ allerlei muzikanten hadden die van over de hele wereld wouden komen en die het 'een hele eer vinden om hier te mogen spelen'. Die actiegroep is nu geëindigd met 'orgelspel'.

TDM Concerten, zelfs al komen er maar honderd mensen luisteren, kunnen zo'n 1500 euro opbrengen per keer! Met amper een democratisch ticket van vijftien euro.

Ik ga niet ingaan op het feit dat honderd man voor een orgelconcert in Gent al een enorm goede opkomst is. Gent barst van de orgelconcerten, en gelukkig maar.
We negeren ook het feit dat er blijkbaar geen sociale tarieven gehanteerd zou worden.


Maar dus 1500 euro uit concerten. 1500 bruto, zonder belastingen, zonder sabam, zonder verkoopkosten, zonder personeelskosten, zonder verwarming, zonder elektriciteit, zonder kuispersoneel, zonder dat de artiest in kwestie nog haar kosten ingebracht heeft, laat staan haar gage.

TDM Een kleine verbindende koffiehoek of verhuur voor evenementen zijn ook ideeën die werkingskosten helpen dekken.

Dus stilte-ruimte, multiculturele spirituele dingens, repetities, concerten, café en dan nog eens verhuur. Verhuur aan wat dan?

TDM Laten we het niet wegsteken. Toerisme in Gent is booming business.

Dus de actiegroep die een week eerder, op exact dezelfde plaats nog uitgebreid tekeerging tegen de 'onwetende gapers' die gaat nu haar plan om financiële middelen te genereren uit toerisme uit de doeken doen.

TDM Maar veel dagjesmensen bezoeken enkel de kleine kern. Door dit gebouw op te stellen voor cultuurtoeristen zullen deze langer blijven. En zo komt er ook minder druk op het centrum.

Ja, u leest het goed. De actiegroep stelt dat veel toeristen tot nu toe maar een dag bleven omdat er blijkbaar niet genoeg te zien was.

Zouden die mensen nu werkelijk denken dat de hele toeristische sector, alle experten en beleidsmakers gespecialiseerd in deze materie zaten te wachten op hun ronduit geniale idee?

TDM Even een kleine rekensom. In de Sint-Baafsabdij kwamen op amper drie namiddagen per week tussen april en november vorig jaar tienduizend zevenhonderd mensen langs. Als we al deze mensen laten doorwandelen naar Sint-Anna en drie euro vragen voor een korte uitleg door een vrijwilliger halen we tweeëndertigduizend euro per jaar op. En dat komt bovenop het inkomen uit alle bovenstaande ideëen.

Je ziet het, wie heeft geld nodig als het gewoon komt aangestroomd? Zoals de violist zo mooi zei ‘Sint-Anna is een bron welke geeft geld’.

TDM Essentieel is echter dat de eigenheid van het gebouw gerespecteerd wordt. Het waardevolle van dit monumentale gebouw moet in zijn kracht staan en niet wegmoffeld worden.

‘De eigenheid van het gebouw’, als stilteruimte, multiculturele spirituele dingen, repetitieruimte, tijdelijke tentoonstellingen, café, verhuurt voor van alles en nog wat en niet te vergeten tienduizend zevenhonderd ‘onwetende gapers’.

Namedropping

TDM Het was trouwens jullie vroegere burgemeester Daniël Termont die in 2007 in het boek 150 jaar Sint-Anna stelde 'Als de Sint-Annakerk blijvend de morele ontwikkeling van de mens kan symboliseren tegen materialisme en barbaarsheid zal ze eeuwig jong blijven'. 

Het artikel van Termont waar het citaat uitkomt was een reflectie uit 2007 over hoe de Stad en Kerk doordacht en met zorg voor het erfgoed konden omgaan met herbestemming van religieus erfgoed. En dat is net wat er gebeurd is, de Stad heeft een lang en zorgvuldig en doordacht proces doorlopen om tot een herbestemming te komen. Een zinnetje snijden uit een artikel dat je punt helemaal niet onderlijnt is gewoon vreemd.

TDM Of zoals Bart Caron het zei tijdens een debat is een commissie van het Vlaams Parlement over de herbestemming van kerken, amper februari dit jaar, 'Ik wil het hebben over de Sint-Annakerk in Gent, waar Delhaize een supermarkt wil inrichten, ik heb mijn katholieke opvoeding achter mij gelaten, maar ik geloof dat kerken heel bepalend zijn. En blijven voor een gemeenschap, voor een gemeente, voor een buurt als markante plek. Ik zou het markante van die plek willen behouden. In ons historisch besef en in ons erfgoedkader. Dat betekent voor mij dat een herbestemming van zo'n kerk moet aansluiten bij de spirituele inhoud van zo'n gebouw. Als een kerkgebouw een commerciële functie krijgt, dan is het er voor mij totaal over.' En na een onderbreking van de voorzitter, die aanhaalt 'u wil de riem bovenhalen en de kooplieden uit de tempel ranselen' beaamde Bart Caron met krachtige stem 'Precies, dit wil uit de tempel ranselen'.

Een sos en een groenen citeren om de gemeenteraad te overtuigen om doordachte plannen te laten varen en met jou in zee te gaan omdat je ‘ideeën’ hebt, je kunt het maar proberen.

Toch even ingaan op de uitspraak van Caron. De kerk wordt behouden als ‘markante plek’, de kerk wordt behouden ‘in ons historisch besef en in ons erfgoedkader’.

Wat betreft ‘de spirituele inhoud van zo’n gebouw’. Waarom staan voor de rest verstandige mensen te zwaaien met volslagen metafysische concepten? De ‘spirituele inhoud’, wat is dat? En waarom loopt hij niet over de spirituele inhoud te mekkeren bij een kerk of kapel die restaurant wordt of appartementen of gemeenschappelijke ruimte bij appartementen of fietsenstalling of concertzaal of tentoonstellingsruimte of fitnessruimte of polyvalent zaal of schoolgebouw of winkel of theaterzaal of circusschool? Om maar enkele Gentse voorbeelden te nemen. Of bij een kerk die leeg staat te verkommeren?

Voor 1853 was de plaats waar nu de Sint-Annakerk staat een zompig stukje land, net zoals het hele gebied tussen de beide Scheldearmen. Een braak liggend terrein. Is dat dan ook de ziel van de plek? Maakt dat ook niet deel uit van de 'spirituele inhoud'?

Ik zou zeggen tegen alle liefhebbers van de metafysica, een kerk is een kerk tot het geen kerk meer is. 

En wat ik mij altijd afvraag bij dergelijke stellingen van de actiegroep: Waarom gaat de 'spirituele inhoud' niet verloren als zij het in handen krijgen? Wel bij een 'wijnbar' niet bij 'een verbindende koffiehoek', wel bij vrij toegankelijk, niet bij drie euro entreegeld, wel bij 'commercieel' en niet bij 'verhuur' aan van alles en nog wat.

'Mensen van Sint-Anna'

TDM Voor ons, de mensen van Sint-Anna, stopt het hier niet. We blijven strijden. Indien er definitief scheep gegaan wordt met Delhaize. We zullen dit dossier uitpluizen. En sluiten ook geen juridische acties uit. Want we hebben een realistische droom voor een positieve herbestemming van de Sint-Annakerk.

‘Mensen van Sint-Anna’? Laat mij niet lachen. Fans van het twaalfde uur die herhaaldelijk publiekelijk verklaarden dat ze voor het woord Delhaize viel ‘het dossier’ helemaal niet kenden. Fans van het twaalfde uur die herhaaldelijk publiek verklaarden geen enkele band te hebben met het gebouw. Mensen van Sint-Anna.

‘Een realistische droom’. Het kan aan mij liggen maar ik kan niets vinden in het hele discours dat ik als ‘realistisch’ zou omschrijven.

En waarom is hun fantasie een ‘positieve herbestemming’? Wat is er negatief aan een gerestaureerde, onderhouden en publiek toegankelijke kerk? Wat is er ‘positief’ aan drie euro entreegeld voor 'onwetende gapers', stilte, multiculturele spirituele dinges, tijdelijke tentoonstellingen, repetities, vijtien euro voor orgel, verhuur aan van alles en nog wat en café? Positief voor hen, dat kan ik mij voorstellen. Maar allesbehalve positief voor het gebouw.

Voor het, voorlopige, einde van haar discours haalt ze nog eens het zwaar geschut boven.

TDM Daarom ja, gemeenteraadsleden neem allen uw eigen verantwoordelijkheid op dit dossier! Logisch denkende mensen met een hart voor erfgoed kunnen niet kiezen voor het voorliggende Delhaize-project. TDM Wij leggen vanavond vijf punten voor ter stemming. En vragen u, beste raadsleden, om een platform met ons en experten te creëeren, en zo te werken aan een positieve toekomst voor de Sint-Annakerk. Dit met respect voor het gebouw, de geschiedenis en de spirituele inhoud die ze meedraagt en met een visie voor een echte lange termijn. We roepen op dat de gemeenteraadsleden zich in eer en geweten buigen over dit dossier.

TV springt nog even naar voren met de mededeling dat ze flyers gaat ronddelen. Het blijken briefjes uit een Delhaizewinkel, waarin gepeild wordt naar de tevredenheid van haar klanten. De actiegroep kondigt aan dat ze dit zal misbruiken om 'Delhaize op andere gedachten te brengen'. Bon.

Dan is het woord aan de gemeenteraadsleden. ‘Ons voorzitter’ Paul Van Houtte, in wiens huis de actiegroep haar zetel heeft staan, zal eventuele vragen beantwoorden, zo wordt aangekondigd. Al zullen de andere woordvoerders dit nog eens verder ‘aanvullen’.

Mieke Bouve, OpenVLD, stelt de eerste vraag: Wat is jullie alternatief voor een duurzame en permanente invulling van de Sint-Annakerk.

Ik ben blij dat ik niet de enige ben die nog geen concreet idee gehoord heeft.

PVH We hebben vandaag geprobeerd om enkele ideeën te geven. Dus een duurzaam alternatief gaat zich uitwijzen. Eerst door de kerk te openen. Open deze kerk. Waarom is met Sint-Anna nie mogelijk wat met andere kerk wel mogelijk is? De kerk is de facto al enkele jaren dicht. Dus dat maakt elk alternatief eigenlijk vandaag eigenlijk totaal uitgesloten. Dus opent eerst de kerk! Gebruikt de ideeën die we als piste hebben gegeven! Parallel start je een overlegplatform op met experten, financiers, en tegen september 2020 is het haalbaar om dan een definitief duurzaam project te hebben. En dat duurzaam project dat heeft sowieso te maken met de invulling als de rust- de stilteruimte, maar wij hebben proberen hier uit te leggen dat een harde, een harde commerciële herbestemming die al het erfgoed wegmoffelt onverenigbaar is met het behoud van dat materiële en immateriële erfgoed.

Dus omdat de kerk niet open staat is een ‘alternatief de facto uitgesloten’?

En wat bedoelt de actiegroep met ‘dat materiële en immateriële erfgoed’? Het klinkt alsof je van iets weet maar wat betekent het? Van immaterieel erfgoed is er niet echt sprake met betrekking tot Sint-Anna. Maar bon.

Ik vat samen: We hebben geen idee en dat is jullie fout!

Aangevuld door TDM Het belangrijkste van een herbestemming is een draagvlak hebben, en een draagvlak hebben wil zeggen, van onderuit komen. Niet van bovenuit neerdalen, maar vanuit uw bevolking gaan. Zodanig dat zij geloven in wat daar gebeurd. En dan zal nu daar ook de steun voor hebben om dat op lange termijn te bestendigen.

Ik vertaal: wij hebben echt, maar dan ook écht geen enkel idee, maar wé wétén wél dat jullie, op jullie kosten, ons moeten begeleiden om ideëen te krijgen.

De democratie-opvatting van de actiegroep hier nog maar een keer duidelijk, doe wat wij eisen!

Ook TV wil nog een woordje plaatsen: En eigenlijk is onze eindgedachte van 'behoud de kerk zoals ze is'. Hou die ruimte zo. Waarom moet da absoluut een functie ingevuld worden in die kerk? En dan zouden wij voorstellen om deze ruimte, wij stellen voor, wij zouden niet, wij stellen voor om die ruimte gewoon ter beschikking te stellen van al diegene die ze nodig hebben. Er is op dit moment in Gent een enorm tekort aan ruimte. Ik heb vragen gekregen van schoolgroepen, dansgroepen, theatergroepen, naar ruimte om er te repeteren.

Wat kan ik hier op zeggen? Er moet geen functie zijn, er moet niets gedaan worden en velen willen hier komen repeteren, blijkbaar.

Maar dan wordt het allemaal nog vreemder.

'2005'

 

Annie Schiettekatte, sp.a: De kerk staat al een tijdlang leeg, allé wordt niet meer gebruikt. U zal waarschijnlijk beter dan ikzelf wel weten hoe lang dat die gesloten staat. Wat gebeurde er toen bij jullie? Het feit van die staat al jaren opgesloten, is daar dan niemand die dan op dat moment met wie dan ook contact genomen heeft om een aantal voorstellen te doen?

Gemeenteraadslid Schiettekatte gaat er van uit dat de actiegroep effectief bestaat uit ‘de mensen van Sint-Anna’. Ze gaat er van uit dat wat de actiegroep allemaal beweert waar is, of toch tenminste niet compleet verzonnen. Alle twee foute veronderstellingen.

PVH Ik stel mij eigenlijk al een eerste vraag. Kijkt even rond! Ik denk dat ik ze niet gezien heb. Ziet u hier iemand van de kerkfabriek?

Ik durf er iets op verwedden dat PVH geen flauw idee heeft hoe de leden van de kerkfabriek er uitzien. Maar bon, het vervolg:

PVH De kerkfabriek van Sint-Anna.

Blijkbaar is de actiegroep niet eens op hoogte dat de kerkfabriek van Sint-Anna niet meer bestaat.

PVH Waren die op de voorgaande vergadering van de commissie en en van de gemeenteraad wanneer dit dossier werd besproken? Heeft u ze gezien? Ik heb ze één keer gezien, dat was op 11 maart. Sedertdien heb ik ze niet gezien.

Dus omdat je iemand een keer gezien hebt...?

PVH En dat is een permanente, een rode lijn is gans da dossier. De kerkfabriek heeft hierin zijn verantwoordelijkheid niet opgenomen. In die zin dat ze niet heeft opengestaan voor alternatieve ideëen.

De actiegroep stelt dat omdat er niemand van de kerkfabriek op de publieksbanken zou gezeten hebben, dat ze ‘zijn verantwoordelijk niet opgenomen’ zou hebben.

Dus omdat de actiegroep op de gemeenteraad het hoge woord mocht voeren zou de kerkfabriek haar verantwoordelijkheid ‘niet opgenomen’ hebben omdat ze niet aanwezig zou geweest zijn? Op wat slaat dit?

Een kerkfabriek is als publieke overheid niet bevoegd om zich te mengen in besprekingen in de gemeenteraad. De kerkfabriek draagt zorg voor het gebouw in functie van de eredienst. Als de kerkelijke overheid beslist om het gebouw aan de eredienst te onttrekken en als het gebouw geen eigendom is van de kerkfabriek, dan heeft ze zich daar niet over uit te spreken. Zo werkt het systeem.

Maar de actiegroep verwijt de kerkfabriek niet dat ze zich niet gemengd heeft, ze verwijt haar blijkbaar dat haar leden niet kwamen kijken naar de toespraken van de actiegroep. Een heel vreemde redenering. Maar het wordt nog vreemder.

PVH Ik herinner mij ook toen meneer Fourat de vraag heeft gesteld aan de vicaris, ‘heeft u alternatieven bestudeerd?’ Meneer Fourat heeft drie keer of zelfs vier keer die vragen moeten stellen want dat antwoord kwam er niet.

'Meneer Paul' zegt blijkbaar 'meneer Fourat' tegen gemeenteraadslid (en senator) Fourat Ben Chikha, bon.

De actiegroep denkt blijkbaar dat de vicaris en de kerkfabriek hetzelfde zijn? De vicaris-generaal was bij de hoorzitting georganiseerd in het kader van de commissie cultuur uitgenodigd als vertegenwoordiger van het Bisdom. Het Bisdom Gent is een kerkelijke overheid. Een kerkfabriek is een publieke overheidsinstelling. Een kerkfabriek valt onder de controlerende bevoegdheid van de Stad en het Bisdom. Maar de kerkfabriek is geen Stad en de kerkfabriek is geen Bisdom. Dat zou ik toch niet hoeven uit te leggen.

Ook datgene dat de actiegroep hier aanhaalt doet niets terzake. Het Bisdom had, als kerkelijke overheid, geen alternatieven te onderzoeken. Als ‘gebruiker’ van het gebouw besliste ze om het gebouw in de toekomst niet langer te zullen gebruiken. Dat heeft ze meegedeeld aan de eigenaar. En daarmee eindigt eigenlijk haar verantwoordelijkheid. De Stad heeft alternatieven onderzocht en ze heeft dat uitgebreid gedaan, ze heeft dat zorgvuldig gedaan en ze heeft daar al herhaaldelijk over gecommuniceerd.

Dus de originele vraag was al misplaatst, de vraag nu aanhalen en pogen dit als verwijt in het gezicht te smijten van een instelling die er al helemaal niets mee te maken heeft is gewoonweg vreemd.

De actiegroep toont hiermee dus nog maar eens aan dat ze in de verste verten niets van dossierkennis heeft. Zelfs elementaire kennis over de verschillende instellingen is haar vreemd.

Maar hou u vast, het wordt nog vreemder.

PVH Dus de facto, omdat u ook die vraag stelt, hoe lang is de kerk al leeg, eigenlijk de facto, kan ik zeggen, we zijn nu 2019, de facto sedert 2005. Dus u kunt nu niet, dat vragen wij nu eigenlijk ook niet van de gemeenteraad, om nu met een alternatief af te komen. Ge kunt niet zo maar vijftien jaar wegvegen, daarom is het eerste punt, opent de kerk en dan als ge de mensen er bij betrekt, zoals Tania zei, de mensen die daar ideëen over hebben, de scholen die daar in de buurt zitten, de musea en zo verder. Dan gaan die ideëen wel loskomen.

De actiegroep, die reeds herhaaldelijk publiekelijk gezegd heeft ‘het dossier’ maar ‘te volgen’ sedert december 2018, toen het woord Delhaize viel, deze groep probeert hier aan de gemeenteraad wijs te maken dat de kerk leeg staat ‘de facto sedert 2005’.

Waar komt dat jaartal vandaag? Van waar haalt die actiegroep dat?

2005 is in de annalen van de kerk geen opmerkelijk jaar. In 2005 waren er wekelijks missen, er was een parochiehuis, er was een pastoor, er waren uitvaarten, dopen, huwelijken. In 2007 vierden we het einde van de afgelopen fase van de restauratie en meteen daarbij het 150ste bestaan van de kerk. Toen hebben we dat boek uitgegeven waar die actiegroep zo net uit heeft voorgelezen. Eind 2012 ging pastoor Grypdonck op rust en kwam Marcel De Meyer de diensten doen, in 2016 kwam huidig pastoor Jurgen François.

Er waren voor alle duidelijkheid vorig jaar nog gewoon diensten in de kerk én concerten én een tentoonstelling én een theaterperformance. In 2019 zijn er geen grote evenementen meer in de kerk geweest, en dat is logisch want de onderhandelingen waren bezig en de beslissing kon 'elk moment' vallen. Ook was er de actiegroep die de kerk absoluut wou gebruiken als actiemiddel.

Doelbewust en zonder enige scrupules de gemeenteraad flagrant en zonder blozen komen beliegen vind ik al geen vreemd gedrag meer.

Annie Schiettekatte, die uiteraard niet kan weten dat ze zojuist straal belogen is, zoekt nog steeds een antwoord op haar vraag. U stelt, die is vijftien jaar gesloten. Mijn vraag is eigenlijk naar jullie toe, wat hebben jullie, of een aantal buurtbewoners ondernomen in die vijftien jaar? Daar ben ik nu wel nieuwsgierig over.

PVH Dus gedurende die vijftien voorbije jaar was de situatie kerkfabriek bevoegd voor het beheer en stad ziet gewoon toe hoe het gebouw om plat gezegd uit te drukken, nie instort. Want ‘t stad is eigenaar. En de kerkfabriek heeft daarbuiten de volledige bevoegdheid. De kerkfabriek, dan bedoel je, zolang er missen, uiteindelijk de pastoor, eerst de pastoor, dan de deken, en als die alle ideeën die van de buurt afkomen, hier staat een persoon die met de ideeën heeft afgekomen, wijk aan zet was dat, wijk aan zet, hoe heette die vzw weer? Goed, we zijn met ideeën afgekomen en steeds opnieuw kwam er een njet op al die voorstellen. De versnelling is er alleen maar gekomen met dat absurde project van Delhaize dat in december van 2018 is voorgesteld.

Veel gewauwel, om uiteindelijk te antwoorden, ik heb ooit een voorstel gedaan, dat is afgewezen en nu staan we hier. Complete onzin natuurlijk.

Tussen haakjes, niet dat het veel terzake doet, maar aanvragen voor activiteiten in de kerk zijn eenvoudig opvraagbaar bij de Kerkfabriek, mocht iemand eens een grondige factcheck willen doen. 

Paul Van Houtte heeft, voor zover ik weet, ooit eens een aanvraag gedaan om de kerk te mogen gebruiken voor een ‘picknick’ die hij ‘organiseerde’, om dat binnen in de kerk te mogen doen ‘voor als het regent’. Hetgeen uiteraard afgewezen is.

De Sint-Annakerk was tot voor kort een parochiekerk. Met, zoals zowat alle parochiekerken, zondagsmissen en gelegenheidsrituelen, met soms eens een concert of een andere activiteit. Uiteraard staan 'buurtbewoners' niet te zwaaien met 'ideeën' over activiteiten. Een parochiekerk is geen polyvalent activiteitencentrum.

Hoogst eigenaardig dat een actiegroep zo ongegeneerd leugens staat te verkopen aan de gemeenteraad. Het is niet de eerste keer dat de actiegroep onzin verkoopt of zelfs bewuste leugens maar dit is voor mij toch shockerend.

 Achteraf heeft de actiegroep van haar tetter gemaakt, hoe kan het ook anders, omdat die vraag werd gesteld. Het lijkt mij uitermate logisch dat als je zegt 1. wij zijn ‘de mensen van Sint-Anna’ en 2. de kerk is al vijftien jaar gesloten. Dat er dan iemand vraagt, waarom heb je dan al die tijd niet gezegd of gedaan? Dat lijkt mij heel erg logisch. Dat de twee stellingen van de actiegroep pertinent onwaar zijn is niet de schuld van het gemeenteraadslid.

Doorbraak brengt nog maar eens onzin

Na het succes van het schrijfsel van vorige week brengt Doorbraak nog maar eens een artikel 'over' de Sint-Annakerk.

link (niet aan te raden).

Op de fouten die er in het vorige artikel stonden heeft de auteur noch de redactie gereageerd. Lees gerust ook mijn bedenkingen bij het stuk van Joren Vermeersch. Maar vandaag dus een nieuwe poging om een graantje mee te pikken van een 'controverse'.

Schrijver van dienst hoofdredacteur Pieter Bauwens vermeldt expliciet dat hij al eens in de kerk is geweest. Maar betekent dit ook dat de auteur met kennis van zaken spreekt?

Enkele bedenkingen bij het schrijfsel.

De Gentse kerk Sint-Anna blijft de gemoederen bedaren.

Vertaald: we schrijven er nog maar eens over want vorige keer kregen we extra kliks.


Na een inleiding gaat de auteur van start met een eigenaardige opmerking:

Het meest gehoorde argument is TINA, There is no alternative, er is geen andere goede oplossing. De kosten voor het onderhoud van de kerk zouden bij elke andere oplossing te hoog oplopen. Dat was ook de opmerking die de N-VA gaf aan SOS Sint- Anna: wat is uw alternatief? Hoe de kosten beperken?

Het is opvallend dat Bauwens de vraag aanhaalt maar deze nergens beantwoord.

De sosgroep heeft nog nergens een deftig antwoord gegeven op de vraag naar wat eigenlijk van plan zou zijn met het gebouw. Bauwens verkiest om dit niet te vermelden.

De actiegroep heeft maanden aan een stuk allerlei verschillende zaken verkondigd. Toen de actie startte, met een violist die aan de kerkdeur kwam zitten en de pers belde, toen verkondigde hij van alles over 'de fantastische concertakoestiek'. De media namen deze bewering klakkeloos over en bracht 'muziek versus commercie'. De beweringen over de akoestiek waren compleet verzonnen en volledig onjuist. Dat weerhield de actiegroep er niet van om 'muzikale protesten' te organiseren en tal van goedmenende muzikanten lieten zich voor de kar spannen.
De actiegroep verkondigde maandenlang dat de kerk een concertzaal moest worden, uitgebaat door hen uiteraard. De laatste tijd beweert de groep dat niet meer.


Maar waarvoor zou de actiegroep de kerk dan willen gebruiken moest ze van hen worden?

Toen ze in september het hoge woord mochten voeren op de gemeenteraad gaven ze dit lijstje:
- toerisme
(waarbij ze in het verleden reeds aankondigden drie euro per bezoeker te gaan vragen, hetgeen voor enorme inkomsten zou zorgen als 'de stad' de promotie van het toeristische circuit zou doen.)

- muziek - "waarbij onderzocht moet worden welke het meest geschikt is."

(weet u nog hoe de actiegroep maandenlang verkondigde dat de kerk zo'n fantastische concert akoestiek had en zei dat ensembles van over de hele wereld het zo'n hele eer zouden vinden om hier te mogen spelen, daar zijn ze precies toch serieus van op teruggekomen).

- beeldende kunst, inspiratie, hedendaagse kunst

- initiatieven, ook scholen

- een goede oefenruimte voor musici

- sacraliteit

- meditatie, yoga 

en tegenwoordig zwaaien ze veel met 'stilteruimte'.

De groep verkondigde maandenlang dat ze aan het werken waren aan een 'voorstel dat haar gelijke niet had in de wereld' (letterlijk citaat). Ze beweerden maandenlang 'met experten' aan het werk te zijn. Op een bepaald moment beweerden ze zelfs geld in te zamelen om 'experten' te kunnen aan het werk zetten.

De laatste keer dat de actiegroep in de gemeenteraad het hoge woord mocht komen voeren moest de schoorvoetend toegeven dat ze geen enkel idee had. De groep eiste dat de Stad hen begeleide en omkaderde, samen met experten en sponsors 'die zich nu al aanboden' om in een 'open kerk' 'met voortschrijdend inzicht tot ideeën te komen' (letterlijk citaat).

De vraag waar de nodige middelen vandaan zouden moeten komen om het monument met die nieuwe functie dan uit te baten, laat staan te restaureren of zelfs maar in stand te houden, blijft, in alle talen, onbeantwoord. Er wordt zelf geen aanzet van antwoord gegeven.
De actiegroep heeft een paar keer een poging gedaan om een verdienmodel tentoon te spreiden. Met drie euro entreegeld voor toeristen en prijzen die betaald zouden moeten worden voor 'yoga' en verhuur als repetitieruimte. Het spreekt voor zich dat zelf de wildste cijfers die de groep verspreidde nog niet een aanzet waren van de nodige bedragen.


Ook Bauwens gaat deze vraag met een hele grote boog uit de weg.

Daarmee wordt verwezen naar de geschiedenis van het dossier van herbestemming. Niemand anders dan Delhaize lijkt geïnteresseerd.

Klinkt mooi maar helaas incorrect. Er is herhaaldelijk benadrukt dat er velen geïnteresseerd waren, iets wat zelfs tijdens de laatste gemeenteraadszitting nog eens aangehaald werd. Tijdens de zoektocht naar partners in het culturele en sociaal-culturele veld bleek niemand bereid om een deel van de nodige middelen te willen investeren in het gebouw. Toen werd een brede oproep gelanceerd, een oproep die in december 2018 leidde tot de bekendmaking dat er een project was dat voldeed aan de voorwaarden. De andere ingediende voorstellen voldeden niet aan de strenge voorwaarden en zouden bijvoorbeeld de binnenruimte 'inboxen' of op andere manieren te veel ingrijpen in het beschermde interieur.




Het wordt vreemder:

Pineut zowel bij stadsbestuur als bij SOS Sint-Anna is de kerkfabriek. Een kerkfabriek is een officiële VZW die het kerkpatrimonium beheert, gecontroleerd door het gemeentebestuur, dat indien nodig de rekening moet bijpassen.
Die kerkfabriek volgt de hedendaagse lijn van de kerk, zich nederig opstellen. Volgens kerkelijke ingewijden wil de kerkfabriek niet de indruk geven de ene of andere partij in het dossier te steunen. Tegelijk zeggen ze wel amper op de hoogte te zijn van wat er precies gebeurt in het dossier. ‘We worden niet betrokken’ wordt opgevangen bij de kerkfabriek. ‘We hebben ze amper één keer op een vergadering gezien’ zegt het Gentse bestuur over diezelfde kerkfabriek.

Een populair narratief in extreem-rechtse 'katholieke' kringen is de 'te nederige houding' van de kerk. De kerk moet in hun ogen strijdbaar zijn en militant en 'aanwezig'. Bauwens doet hier een poging om dit dossier op te hangen aan dat narratief (en tegelijk zichzelf en passant te profileren als 'verdediger' of als 'flink').

Bauwens schrijft in bovenstaande '...wordt opgevangen bij de kerkfabriek'. Wat zou dat willen zeggen? Het suggereert ergens dat hij in contact staat met de kerkfabriek. Maar het is journalistiek jargon voor 'ik heb een roddel opgevangen'.

De kerkfabriek heeft zich in heel dit dossier expliciet niet uitgesproken. Ze is niet bevoegd om zich uit te spreken over wat de eigenaar doet met haar gebouw als het geen parochiekerk meer is. Zo simpel is het.

De kerkfabriek is wel favoriet doelwit van de zogenaamde actiegroep. Onmiddellijk bij de aanvang van hun actie eisten ze toegang tot de kerk en eisten ze dat ze de kerk mochten gebruiken als actiemiddel, 'Open de kerk'. Ze eisten herhaaldelijk de kerk te mogen gebruiken voor het 'protest-concerten'. Ze probeerden zelf verschillende keren 'missen' te organiseren als actiemiddel. De roerganger van de actiegroep heeft tot voor kort elke zondagmiddag verkleed in soutane 'misje' lopen spelen in een openbaar park.
De kerkfabriek is daar niet op ingegaan. De actiegroep is blijven aandringen en deed allerlei 'acties' en intimidatiepogingen om toch haar zin te krijgen. Tevergeefs.
De actiegroep verspreide op een bepaald moment zelfs een filmpje waarin ze de kerkfabriek beschuldigde van het 'verkopen' van de inboedel van de kerk. Een compleet uit de lucht gegrepen beschuldiging. Voor alle duidelijkheid zelfs als zou de kerkfabriek zaken uit de kerk willen verkopen, dan heeft ze simpelweg dat recht, maar dit geheel terzijde. De actiegroep 'organiseerde' toen 'wakes' aan de kerk om te 'waken over onze schatten'.

 De uitspraak 'we hebben ze amper één keer op een vergadering gezien' heeft het Gentse bestuur nergens gedaan. Die uitspraak kwam uit de mond van Paul Van Houtte, 'voorzitter' van de actiegroep, die in zijn huis haar maatschappelijke zetel heeft staan. De actiegroep mocht voor de derde keer het hoge woord voeren in de gemeenteraad en ook Van Houtte was van de partij. Hij besloot de kerkfabriek publiekelijk te verwijten dat ze geen interesse zouden hebben in de kerk. In een vergeefse en ultieme poging om de kerk alsnog in eigen handen te krijgen. Het is nogal triestig als je hysterisch moet roepen dat je de enige bent die interesse heeft in de kerk en tegelijkertijd tegenover dezelfde gemeenteraad publiekelijk moet toegeven dat je geen enkele dossierkennis hebt, dat je geen idee hebt wat je er mee zou moeten aanvangen en dat je tot december 2018 geen belangstelling had voor 'het dossier'.

Het spreekt voor zich, maar ik schrijf het hier met veel plezier expliciet, de kerkfabriek heeft zich in deze hele moeilijke periode onaflatend blijven inzetten voor de kerk. De kerkfabriek stond onafgebroken in voor het onderhoud en de instandhouding van het monument. En, daar ben ik van overtuigd, ze zal dit blijven doen tot op het moment dat ze van haar taken ontheven wordt.

Het verschil met andere herbestemmingen van kerken in Gent is dat Sint-Anna een monument is. De vraag is dus niet enkel hoe we omgaan met religieuze gebouwen die onttrokken worden aan de eredienst, maar ook hoe we omgaan met (religieus) erfgoed.

Beide vragen laat Bauwens onbeantwoord. We krijgen zelf geen aanzet tot antwoord.

Dan volgt daarop de vraag hoe groot de erfgoedwaarde van de Sint-Annakerk is.

De vraag is helemaal niet wat de erfgoedwaarde is van de kerk. Dat is een framing die de actiegroep al maanden probeert te verkopen. Bauwens stapt met veel plezier mee in de framing. Niemand trekt in twijfel dat de Sint-Annakerk een beschermd monument is.

De hele procedure die gevolgd is, het hele herbestemmingsdossier is juist zo langzaam en nauwgezet en zorgvuldig doorlopen omdat het een waardevol monument is. Anders zou het heel simpel geweest zijn, een openbare verkoop en klaar is kees.
Er staan nota bene in het Gentse verschillende kerken te koop momenteel.
Er is door de bevoegde diensten een moeilijk werk geleverd omdat het een waardevol beschermd monument is. Er is geen enkel beperking op het recht om je eigendom te verkopen, of het nu beschermd is of niet. De Stad is op geen enkele manier verplicht om een beschermd monument met een zorgvuldige en jarenlange en complexe procedure te herbestemmen. De Stad Gent doet dat omdat ze waarde hecht aan het monument.


Daarbij wil toch nog eens in herinnering brengen dat de actiegroep zelf verschillende keren de noodzaak en het belang van een restauratie van de kerk in twijfel getrokken heeft.

De eerste keer dat de actiegroep de gemeenteraad mocht toespreken stelde ze: “We moeten de kerkfabriek feliciteren, ze heeft de kerk goed onderhouden. De kerk moet niet gerestaureerd worden.” Gevleugelde woorden van woordvoerder Paul Van Houtte. Geen verdere toelichting te horen of achteraf te vinden over waar deze uitspraak op zou gebaseerd zijn, noch over de bevoegdheid of expertise van diegene die deze uitspraak deed.

Terwijl elk klein kind ziet dat de kerk gerestaureerd moet worden.

Dezelfde woordvoerder, Paul Van Houtte slaagde er in om op dezelfde plaats maar dan in september iets heel anders te zeggen. “De grote restauratie kan gespreid worden in de tijd. Er kan gekeken worden welke stukken het eerst moeten gedaan worden en dan telkens weer gekeken. Spreiden is beter dan alles in één keer doen.” Wederom geen enkele indicatie van waar die uitspraak op zou kunnen gebaseerd zijn, noch over de expertise van diegene die deze uitspraak doet.

Het is dan ook ongelofelijke onzin. Het is overduidelijk dat de spreker geen enkel benul heeft van wat de restauratie van een dergelijk gebouw allemaal inhoudt.

Deze twee, tegengestelde, uitspraken hebben twee dingen gemeen: Ten eerste getuigen ze van een fundamenteel gebrek aan dossierkennis, in combinatie met de arrogantie om ondanks dat gebrek zwaarwichtige uitspraken te doen. Ten tweede zijn beide uitspraken ingeven niet door een 'liefde voor het monument' maar door het feit dat ze niet kunnen antwoorden op de vraag waar ze de nodige middelen vandaan schikken te halen. Als je geen geld hebt, en geen benul hoe er aan te geraken, dan zeg je maar dat je dat geld helemaal niet nodig hebt en hoop je dat niemand dat door heeft. 

Beide uitspraken zijn ronduit gevaarlijk. Sint-Anna moet gerestaureerd worden. Sint-Anna moet dringend gerestaureerd worden.

De burgergroep laakt de geheimdoenerij rond de plannen van Delhaize.

Maanden aan een stuk stond de actiegroep hysterisch commentaar te roepen op elke roddel die ze opvingen. Erger nog, de actiegroep is herhaaldelijk betrapt op het zelf verspreiden van flagrant onjuist informatie.

De actiegroep kreeg herhaaldelijke keren te horen dat de plannen bekend gemaakt zouden worden mochten de onderhandelingen tot een goed einde zouden zijn gebracht. De plannen zullen nog toegelicht worden in een buurtinformatiemoment.

Maar dat klinkt allemaal niet spannend genoeg, 'de geheimdoenerij rond de plannen van Delhaize' klinkt stukken beter.

Voor wie religieus is, is het idee een gruwel.

Kijk van dit soort uitspraken krijg ik het. Een kerk die geen kerk meer zal zijn, zal ook geen kerk meer zijn. Je kan gruwelen van het idee dat een kerk geen kerk meer zal zijn. Ok, alle begrip, maar dan zijn het gewoon gruwelijke tijden voor jou.
De Katholieke Kerk besliste geheel en al autonoom in 2013 om in dekenaat Gent een aantal kerken te  sluiten. Waaronder de Sint-Annakerk. Dit omwille van het teruglopende aantal gelovigen en het dreigende priestertekort. Naar de missen in de Sint-Annakerk kwamen geen vijftig mensen meer. Zo simpel is het.
De Rooms-Katholieke Kerk is de enige instantie die kan beslissen of een bepaald gebouw (rooms-)katholieke kerk is. Dat kan je een gruwel vinden, maar dat is nu eenmaal zo.
De Kerk besliste dat ze de Sint-Annakerk niet meer nodig heeft. De eigenaar kan dan eens rondhoren bij de andere christelijke kerken in onze stad. Maar geen van die Kerken had er nood aan om de Sint-Annakerk over te nemen. Dan is er maar 1 conclusie mogelijk, namelijk, het zal in de toekomst geen kerk meer zijn. 

Er zijn tientallen kerken die in het recente verleden, vandaag of morgen geen kerk meer (zullen) zijn. Ik heb het al een paar keer opgelijst maar in Gent alleen al zijn er tich voormalige kerken en kapellen herbestemd tot hotel, lokalen van een school, lokalen van een hogeschool, restaurant, fitnesszaal, fietsenstalling, appartementen, gemeenschappelijke ruimte bij appartementen, winkel, scoutslokaal, circusschool, concertzaal, tentoonstellingsruimte en polyvalente zaal.


Selectief verontwaardigd doen over een herbestemming uit 'religieuze redenen' is een beetje onnozel. Maar vooral doet eigenlijk niets ter zake. Tenzij je er voor wil pleiten om de katholieke kerk haar vrijheid te ontnemen om te bepalen wat al dan niet een katholieke kerk is?

Voor wie met erfgoed begaan is ook. Dé vraag is, hoe gaan we om met ons erfgoed en wat is dat waard? 

Waarom zou deze herbestemming een gruwel zijn voor 'wie met erfgoed begaan is'? Een vraag die niet beantwoord wordt. Het is dan ook metafysica van de bovenste plank. Er is geen enkele link tussen de bestemming van een bepaald gebouw en haar erfgoedwaarde.




Dan krijgen we een staaltje demagogie.

Zal Sint-Anna op die lange lijst terecht komen van sites die de moeite waard waren maar in de moderne drang naar anders en beter verdwijnen of verminkt worden?

 Het monument gaat niet verdwijnen en gaat niet verminkt worden. Dat is juist heel het punt. Het gebouw en haar interieur is beschermd. Elk onderdeel van de plannen van Consortium Markthal is besproken met Onroerend Erfgoed. De bevoegde diensten hebben ook herhaaldelijk publiekelijk de verzekering uitgesproken dat ze nauw zullen toezien om de verdere stappen.


Dan komen we bij een ronduit eigenaardige passage:

Zou het niet passend zijn om om Sint-Anna in te passen in het negentiende-eeuwse erfgoed in de stad, met de rijke collectie neogotiek, de unieke Runbogenstilkerk, de 19de-eeuwse muurschilderingen in de kerken en de art-nouveau in Gent. Het is een venster op een deel van de rijke, gelaagde recente geschiedenis van Gent en Europa. Noem het een deel van de Gentse canon.

Wat zou deze passage willen zeggen? De Sint-Annakerk is erfgoed, de Sint-Annakerk is beschermd erfgoed, de Sint-Annakerk is binnenkort gerestaureerd beschermd erfgoed, de Sint-Annakerk is binnenkort gerestaureerd en publiek toegankelijk beschermd erfgoed.

Het erfgoed-zijn is niet afhankelijk van haar functie. Zo werkt dat niet. Het Gerard De Duivelsteen is erfgoed, haar oorspronkelijke functie van woonhuis heeft ze al lang geleden verloren. Denkt Bauwens soms dat het Gravensteen enkel maar erfgoed is als het de residentie is van de landsheer? Gebouwen veranderen nu eenmaal van functie, dat is het verloop van de geschiedenis. Een zeventiende eeuwse boerderij is erfgoed, of er nu varkentjes lopen of niet. De Bijloke is erfgoed en dat is niet veranderd omdat er geen ernstig zieken meer liggen af te zien. In de Bijloke kun je een museum bezoeken, les volgen of muziek beluisteren/spelen, dat staat mijlenver van de oorspronkelijke functie. En toch is het erfgoed. In het Vleeshuis hangt het nu niet vol hompen vlees aan grote haken. Op het Belfort staan geen torenwachters. Het Belfort is er niet minder erfgoed op geworden.
In het Klein Begijnhof, op wandelafstand van Sint-Anna, wonen geen begijnen meer. En toch is dit Unesco Werelderfgoed.

Bauwens lijkt te zeggen dat alleen erfgoed in overheidshanden en alleen erfgoed dat nog steeds haar oorspronkelijke functie heeft erfgoed is. En dat is een heel nieuwe benadering van het werkveld.

Wat stelt hij allemaal?
Ten eerste moet een kerk een kerk blijven. De katholieke kerk heeft niet het recht om te bepalen wat al dan niet een kerk is. De overheid moet dit bepalen, blijkbaar. En dat geldt dan waarschijnlijk voor alle beschermde gebouwen. Geen functie-veranderingen. Daarbij spreekt Bauwens zich niet uit over of dit met terugwerkende kracht is of niet. Een deel van het Gravensteen terug inrichten als folterkamer is blijkbaar onvermijdelijk als we een hart hebben voor erfgoed. Ook het terug in gebruik nemen van de vergeetpunt moet dan maar. 
Ten tweede moet de overheid alle kosten dragen. Van alle beschermde gebouwen, want deel van de canon, blijkbaar.


De auteur doet allerlei uitspraken zonder deze verder uit te werken, hij heeft zich vluchtig ingewerkt en praat de sosgroep klakkeloos na.  Het is een stapje 'beter' dan vorige week, maar daar is het ook al mee gezegd.

Ontmoetingsdag

De Provincie Oost-Vlaanderen organiseert elk jaar een Ontmoetingsdag voor kerkbesturen.

Deze ontmoeting is altijd zeer de moeite, het is dus zeer positief dat de provincie dit initiatief voortzet.


Op het programma heel wat inhoudelijk interessante sessies zoals "Krijtlijnen voor een beleid voor (her)bestemming van parochiekerken", tekst en uitleg bij het traject 'Kerk in het midden', uit Dikkelvenne en 'Erfgoedredders', over onderwijs en erfgoed.

En niet onbelangrijk, met excellente catering.

meer info.

Quo Vadis Sint-Anna

Maandag mocht de sosbende voor de laatste keer het hoge woord in de gemeenteraad. Daarover later deze week, beloofd. Vandaag brengen we de open brief geschreven door Halewijn Missiaen, Directeur Regio West, agentschap Onroerend Erfgoed. De sosbende heeft de afgelopen zowat iedereen bestookt met hysterische oproepen en jammerklachten. Zodanig erg dat er dus een open brief kwam om wat rede te proberen brengen.

"Toen ik als student voor de eerste maal met mijn ouders richting de Franse Ardennen reed, bloedde mijn monumentenhart. De laatste 10 km passeerden we een monumentale gotische dorpskerk in gebruik als stelplaats voor een brandweerwagen, inrijpoort inclusief. Gaan ze hier zo om met hun monumenten?

Enkele kilometers verderop was het opnieuw prijs: een kasteel, of beter gezegd, een monumentale ruïne van wat enkel decennia eerder wellicht een prachtig kasteel was. Hoe was dat in godsnaam mogelijk?

De twee trieste voorbeelden bleven op mijn netvlies gebrand en deden mij op jeugdige leeftijd zweren dat ik mij zou verzetten tegen een gelijkaardige evolutie met onze monumenten.

De recente reacties van SOS Sint-Anna op een mogelijke herbestemming van de Sint-Annakerk door Delhaize en vooral hun appel naar de erfgoedsector dwingen mij te reageren.

Vlaanderen telt ruwweg 1800 parochiekerken, waarvan meer dan 50% (gedeeltelijk) beschermd zijn. Door de verregaande ontkerkelijking zijn velen daarvan niet meer of nauwelijks nog in gebruik. Tenzij er een katholiek reveil komt, staat onze maatschappij voor een immense uitdaging. Probeer maar eens op korte termijn voor al deze monumentale gebouwen een passende en vooral duurzame herbestemming te vinden!

Gemakshalve kijkt men dan in eerste instantie naar de overheid: ‘Stad Gent, neem je verantwoordelijkheid!’. Vervolgens bepleit men een culturele herbestemming omwille van de voormalige gemeenschapsfunctie van de kerk. Emotionele oproepen volgen en ongeloof treedt op: “Hoe kan de stad of de sector nu in godsnaam akkoord gaan met zo’n herbestemming ? Waar een wil is, is toch een weg?”

Ik hoef gelukkig de rekening van de stad niet te maken. Met de maatschappelijke uitdagingen in het verschiet, is de restauratie van de Sint-Annakerk een hele financiële onderneming. En dan heb ik het nog niet over het bijpassen van de onderhoudskost van de overige 45 parochiekerken in de stad. Beleid is keuzes maken. Dat heeft de stad gedaan door in haar kerkenbeleidsplan de beslissing te nemen de kerk af te stoten. Daarna organiseerde ze een marktbevraging, waarbij het voorstel van Delhaize er als beste uitkwam.

Vanuit mijn functie kreeg ik recent zicht op het voorgestelde concept: een kwaliteitsvolle buurtwinkel in combinatie met een restaurant, een wijnbar en een buurtparkje. Ik was onmiddellijk enthousiast. SOS Sint-Anna, kijk niet naar wat verdwijnt of aan het zicht onttrokken zal worden, maar wel naar wat we in de plaats krijgen: na een broodnodige restauratie een juweeltje van een monument. Iedereen zal dit pareltje eindelijk in al zijn glorie kunnen bewonderen. Na jarenlange leegstand krijgt het gebouw opnieuw relevantie in het Gentse stadsleven.

En neen, het is niet de overheid en neen, het is geen culturele bestemming... Maar mogen we Delhaize niet dankbaar zijn dat de groep ondanks de extreme uitdaging, de hoge kostprijs en de vele hindernissen toch het risico wil nemen om te investeren in dit prachtexemplaar? Ik ben in elk geval fan en wens hen veel succes toe bij de realisatie. Ik kijk uit naar de opening.

Van de Franse ruïne schiet ondertussen bijna niks meer over. Is dit de weg waar we naar toe willen door een herbestemming na een kerkenbeleidsplan, een uitgebreide marktbevraging en een afweging door verschillende professionals op een emotionele manier in vraag te stellen en te dreigen met jarenlange beroepsprocedures? Wie wint hierbij ? De Sint-Annakerk in elk geval niet. Quo vadis, SOS Sint-Anna?"

Doorbraak van Onzin over Sint-Anna

De rechtse opiniesite Doorbraak.be brengt vandaag een ‘essay’ onder de bevallige titel S.O.S. Sint-Anna, van Joren Vermeersch. 
Link (niet aanbevolen)

Zoals u dat wellicht wel kon vermoeden voelde ik mij ook deze keer geroepen om dit stuk van de nodige commentaar te voorzien.

De Gentse Sint-Annakerk wordt al bijna een heel jaar misbruikt door een muzikant en zijn aanhang. Nu denkt ook Vermeersch zich even als conservatieve heraut te kunnen profileren. Maar u profileren op een dossier waar je niets van kent, dat is niet zo gemakkelijk.

Hij slaagt er in zowat elk feit over de Gentse kerk fout te hebben. En hij spreekt de actiegroep bijna letterlijk na. De titel is op dat vlak al enorm veelzeggend.

 In de openingsparagraaf wordt de toon meteen gezet.  

‘Supermarkten zullen de kathedralen worden van de 21^ste eeuw’, prevelde Andy Warhol op een blauwe maandag. Hij bedoelde dat uiteraard spreekwoordelijk, maar toch wordt het vandaag bittere realiteit. Voor de symbolische habbekrats van 500.000 euro dreigt de stad Gent immers de monumentale Sint-Anna-kerk (sic) te verkopen aan supermarktketen Delhaize.

Wat Andy Warhol, kind van oorlogsvluchtelingen en uitgesproken progressief, er van zou vinden om een quote te worden om een rechts traktaat op te leuken, weet ik niet, maar ik vind het in elk geval vreemd.

Opvallend in deze passage is dat de auteur met geen woord rept over de schier dagelijkse herbestemmingen van kerken. In Gent alleen al zijn kerken en kapellen herbestemd tot hotel,  lokalen van een school, lokalen van een hogeschool, restaurant, fitnesszaal, fietsenstalling, appartementen, gemeenschappelijke ruimte bij appartementen, winkel, scoutslokaal, circusschool, concertzaal, tentoonstellingsruimte, en ik vergeet er waarschijnlijk nog. Dat stoort de auteur blijkbaar allemaal niet. Dat kan twee dingen betekenen, ofwel is hij een anti-supermarktketen-activist ofwel reikt zijn kennis van herbestemmingen van kerken niet verder dan een kort krantenoverzicht van de laatste dagen en heeft hij geen weet van het bestaan van fitnessruimtes en fietsenstallingen in voormalige religieuze gebouwen.

“Dat net de rijzige Sint-Anna-kerk omgevormd wordt tot een warenhuis wekt zowel verwondering als woede. ‘Sint-Anna’ is immers een monument in Gent. Niet alleen omwille van die majestueuze gevel in natuursteen. Nog meer omwille van het prachtige interieur: het indrukwekkende plafond en die hoge muren bekleed met polychrome fresco’s, die doen dromen van verre landen en vervlogen tijden. De kerk is een uniek voorbeeld in Vlaanderen van wat men de ‘Rundbogenstil’ noemt.”

De Sint-Annakerk is een parel. Maar ik begrijp nooit waarom de zogenaamde fans van het twaalfde uur vinden dat er exaltaties nodig zijn.

De kerk is geen uniek voorbeeld in Vlaanderen van Rundbogenstil. Het is niet het enige voorbeeld in Vlaanderen, het is niet het enige voorbeeld in Oost-Vlaanderen, het is niet het enige voorbeeld in Gent. 

“Het is de meest extravagante architecturale uiting in de stad van de romantiek die medio 19de eeuw de harten en geesten van Europa veroverde.”

Meneer poneert in elk geval poëtische zinnen. Het is mij nog steeds niet echt duidelijk wat dit te maken heeft met de rest van zijn pleidooi.

"Niet toevallig noemden literaire monumenten als Maurice Maeterlinck en Cyriel Buysse Sint-Anna hun tweede thuis".

Mensen die mij kennen weten dat ik reeds vele, vele jaren Sint-Anna-obsessed ben. Maar ik ken geen enkel citaat van Maeterlinck noch van Buysse waarin ze Sint-Anna ‘hun tweede thuis’ noemden. Maurice Maeterlinck was inderdaad gedurende zijn jonge jaren parochiaan. Maar hij heeft zich slechts laagdunkend uitgelaten over het gebouw. Een wat dat betreft niet mis te verstaan citaat: “Het is een misdaad die ontloken goddelijke gedachte in haar groei meteen te fnuiken in tempels die niets meer zijn dan vloekende stenen.” (Maurice Maeterlick, Bulles Bleues. Herinneringen van geluk, 2011, Lannoo en de Stad Gent. Vertaling door André Capiteyn.) 

In de hele verzamelde werken van Cyriel Buysse vinden we enkel de vermelding dat hij aanwezig was op de begrafenisplechtigheid van de moeder van Maeterlinck. Ik moet zeggen ik voel mij ook vrij vlug ergens thuis, als er koffie is en een kat zijn we al bijna zover. Maar om nu na pakweg twee uur ergens te zijn al over je 'tweede thuis' te beginnen, dat vind ik er toch over.

"Net deze ‘Sacré-Coeur van Gent’, die integraal beschermd is wegens haar unieke erfgoedwaarde, wil men nu gaan ombouwen tot een Delhaize, compleet met schreeuwerige rode letters op de gevel. Verbijsterend."

Verbijsterend is een woord dat ik bij van dit stuk wel vaker dacht.

Opvallend in dit stuk is vooral dat de auteur, zoals wel vaker gebeurd, het beschermd zijn tegenover de huidige herbestemmingsplannen plaats, vergezeld met een exaltatie over de  pracht van het gebouw. Het hele proces, en dat kan ik niet vaak genoeg herhalen, is er juist gekomen ‘wegens haar unieke erfgoedwaarde’. De Stad Gent heeft een jarenlang, doordacht en zorgvuldig herbestemmingsproces doorlopen met de Sint-Annakerk om tot een herbestemming te komen waarbij het monument gerestaureerd zou worden én waarin de monumentaliteit van het beschermde interieur niet wordt aangetast.

Mocht de Stad geen aandacht gehad hebben voor ‘haar unieke erfgoedwaarde’ dan was de kerk eenvoudigweg verkocht. Verkocht aan de hoogste bieder. En niet ‘voor de symbolische habbekrats’, maar voor grof geld per vierkante meter. Sint-Anna ligt immers op een toplocatie.

 

Verbijsterend wordt het vervolg. De reden waarom de kerk verkocht wordt!

 “Zondagsmissen trekken als maar minder volk. Om die reden besloot het Bisdom van Gent al in 2014 om de Sint-Anna-kerk te ontwijden.”

Wederom een simpel feit dat je heel simpel kunt controleren, fout. 

"Dat er nog meer kerken dat voorbeeld zullen volgen is onvermijdelijk en ook niet noodzakelijk negatief."

Dus de auteur herhaalt het nog eens, kerksluitingen en herbestemmingen kunnen hem niet schelen. Enkel als ze de pers halen en er zich een profileringsmogelijk voordoet.

"Denk aan de vele exemplaren in modernistisch beton die in de jaren zestig en zeventig werden neergepoot. Sommigen daarvan (niet alle) zijn een dagelijkse geseling voor het oog. Weinigen zullen erom malen als de sloophamer ons daarvan verlost."

Grappig dat hij over de jaren zestig begint. In die periode werd, o.a. in de gemeenteraad, ernstig overwogen de Sint-Annakerk af te breken. In de plaats van dit gedrocht zou er, uiteraard, hoe kan het ook anders, een parking komen.

“Maar anders is het voor kerken die erfgoedwaarde bezitten. Die behoren tot ons landschap en tot ons cultureel patrimonium. Ja, ook deze pareltjes staan grotendeels leeg. Ja, ook voor die kerken moet nagedacht worden over eventuele herbestemming. Maar is het daarbij werkelijk teveel gevraagd voor een rijk land als het onze om rekening te houden met hun ziel, hun esthetiek en hun maatschappelijke functie?"

De auteur poneert hier blijkbaar de stelling dat kerken die erfgoedwaarde bezitten geen bestemming mogen krijgen dien ingaat tegen 'hun ziel, hun esthetiek en functie'. Vrij vertaald, een kerk met erfgoedwaarde moet een kerk blijven. De auteur pleit er voor om bij een bescherming van een gebouw ook 'hun ziel, hun esthetiek en hun functie' vast te leggen. Dus, voor de goede verstaander: een eigenaar kan niet langer zelf beslissen over waar hij zijn gebouw voor gebruiken wil. Dus een godsdienst heeft niets meer te zeggen over iets wat essentieel 'het eigene van de godsdienst' is.  

"Die vraag stellen alleen al is er voor velen blijkbaar te veel aan."

Waarom vinden dergelijke typen altijd dat ze er moeten bij zetten dat ze iets zeggen dat bijzonder is, iets wat anderen niet durven stellen, iets wat anderen er te veel aan zouden vinden. Houzee voor de herauten van het vrije woord!

"Talrijk zijn de politici die de boel gewoon willen verpatsen aan de hoogste bieder, ook al gaat het om erfgoed, ook al is het aan Delhaize, met als cynische sneer dat de belastingbetaler er dan eindelijk ‘verlost’ van is."

Ik weet niet hoe veel politici zich in de pers reeds uitgesproken hebben over dit dossier dus ik heb geen idee hoe veel politici 'de boel gewoon verpatsen aan de hoogste bieder'. Ik vermoed dat Vermeersch een rondvraag gehouden heeft. 

"Het Vlaamse religieuze cultuurpatrimonium wordt vandaag geteisterd door een nieuwe beeldenstorm die de gesel van de Franse revolutie nog overtreft. Waarom toch?

Moest hij enkele regels hoger niet zelf hebben opgeroepen om kerken, waarvan de stijl hem niet aanspreekt, af te breken zou je nog kunnen denken het gemeend is.

De kern van het probleem is dat meer en meer Vlamingen zich niet langer verbonden voelen met de kerk in hun dorp of stad. Daar is de katholieke kerk ten deze zelf voor verantwoordelijk. Onze kerken zijn al sinds Napoleon in overheidshanden, maar toch worden ze in de geesten van de mensen nog altijd aanzien als het exclusieve eigendom van de katholieke kerk.

Dat komt omdat het instituut er zelf alles aan doet om die perceptie in stand te houden."

U leest het goed, hij schrijft hier letterlijk: de katholieke kerken lopen leeg omdat het katholieke kerken zijn.

Daarna volgt een heel pleidooi om kerken open te stellen voor vrijzinnige diensten. En een sneer naar de islam, zodat je halverwege het artikel niet zo vergeten tot welk gedachtegoed hij behoort.

 

“De clerus beschouwt de kerkgebouwen als de exclusieve clubhuizen voor de krimpende schare katholieken, maar schuift ondertussen wel de rekening door naar de hele gemeenschap.”

Hoe durven ze die katholieken, katholiek zijn in kerkgebouwen!

“Mits wat creativiteit kon er door de stad Gent wél een oplossing uitgedokterd worden die het gebouw in haar culturele en spirituele waarde liet.”

Houdt u vast aan de takken van de bomen want iemand, die welgeteld nul letters van het dossier gelezen heeft, die er blijkbaar niet in slaagt in een artikel de feiten juist te hebben en die blijkbaar eens de krantenknipsels heeft doorlezen om zijn mening te vormen, weet het uiteraard beter dan de bevoegde diensten die er al vele jaren op werken.

“Die werd zelfs kant en klaar aangereikt door het actiecomité onder leiding van top-violist Mikhail Bezverkhni: van Sint-Anna een open oecumenische kerk maken waar ook concerten en kunsttentoonstellingen in worden georganiseerd. En ja, daar staat geld tegenover, maar laat ons ook niet overdrijven. Herstellingswerken aan onroerend cultureel patrimonium zijn eerst en vooral een Vlaamse bevoegdheid, niet die van de stad Gent.”

Altijd leuk als mensen het actiecomité gebruiken als referentie. Volgens de auteur heeft de violist die er evenmin in slaagde iets feitelijk correct te zeggen over de kerk en die er evenmin een letter over had gelezen en die ook vond hij zich even moest profileren een kant en klaar voorstel aangereikt, het aan het rechte eind.

Noteer ook vooral dat hij er voor pleit om aan de hand van een vaag idee over de bestemming de nodige miljoenen te geven aan alle onroerend cultureel patrimonium. Want het feit dat er tamelijk wat Gentse monumenten wachten op restauratie ligt helemaal aan de pertinente onwil van de Stad? Ik weet niet waar die mens zijn informatie vandaan heeft maar dit is gewoon vreemd.

"Dat heeft zo zijn redenen. De liberale en socialistische politici die in de Arteveldestad sinds decennia de plak zwaaien kenmerken zich door een irrationele drang om af te rekenen met de laatste restanten van de christelijke cultuur en haar symbolen. Ik gebruik bewust de term ‘irrationeel’, omdat die drang drijft op een historisch ressentiment, terwijl er vandaag al lang geen bedreiging meer uitgaat van het christendom voor de individuele vrijheid. Die strijd is gestreden, maar toch moet het kruis uit het Gentse straatbeeld worden verbannen."

Dus de man die enkele regels hoger te keer gaat tegen de katholieke kerk omdat ze de kerkgebouwen niet gebruikt als polyvalente zaal gaat zich hier even proberen op te werpen als verdediger van het geloof. Faut le faire!

“Ziedaar de reden waarom men in Gent kerstmarkten gaat herdopen in wintermarkten en waarom het kruis er weggegomd moet worden uit de mijter van Sinterklaas in het drukwerk van de stad. Violist Bezverkhni had zich de moeite van zijn muzikale protestacties kunnen besparen. Met deze coalitie aan de macht zou de stad zijn nobele project nooit steunen, om de simpele reden dat hij de kerk als kerk wil behouden.”

Dat is waar, Bezverkhini wou de kerk behouden. Om er zelf misje in te spelen. Link

Wie een voorsmaakje wil:

 

Merk trouwens in dat stuk ook op dat Vermeersch de Katholieke Kerk het recht ontnemen wil om te bepalen welk gebouw al dan niet een kerk is. 

“In plaats van ons religieus patrimonium uit te verkopen aan het grote geld, geven we onze erfgoedkerken beter terug aan de rechtmatige eigenaar: de hele gemeenschap. Behoud ze, koester ze en stel ze open. Laat er naast katholieke erediensten ook vrijzinnige ceremonies in toe, van lentefeesten tot begrafenissen. Laat er ook cultuur in toe, geef er lezingen in, concerten, en laat de kerk op dode momenten stil blijven voor wie daar nood aan heeft. Herstel het kerkgebouw kortom in de rol die het eeuwenlang heeft vervuld: het kloppende hart van de wijk, dorp of stad, de collectieve thuis van een hele gemeenschap. En ja, daar mag een cent tegenover staan.”

Dus waar pleit de auteur eigenlijk voor? Hij pleit voor de afschaffing van het Keizerlijk Decreet, het Concordaat. Hij pleit voor de opheffing van het decreet betreffende de erediensten. ‘Het eigene van de eredienst’ is van geen tel meer, alle parochiekerken moeten polyvalente, gedeeld katholiek/vrijzinnige ruimtes worden. 

Hoeveel vrijzinnigen er zouden zitten te wachten op een neogotisch kerkgebouw? Want geef toe vrijzinnigen staat er om om bekend dat ze bewonderaars zijn van katholieke heiligenbeelden, schilderijen, gigantische kruisbeeld en reliekschrijnen.

Over beheer en financiering spreekt hij zich niet uit. Daar heeft hij wellicht nog niet over nagedacht. A ja, de wijk, de hele gemeenschap moet ook betrokken worden. Betekent dat dan dat er een netwerk van wijkcomités gaan gevormd moeten worden die miljoenen krijgen van de overheid om hun gebouw te onderhouden en te renoveren wanneer nodig?

Hoeveel middelen gaan er niet ter beschikking moeten gesteld worden om in elke parochie een polyvalente ruimte uit te baten?

Hoeveel middelen gaan er niet nodig zijn voor de volledige restauratie van al die ruimtes. Laat staan de stookkosten of gaan de vrijzinnigen ook met de schaal moeten rondgaan? 

Merkwaardig ook dat de auteur blijkbaar denkt dat alle kerken geschikt zijn om multifunctioneel te gebruiken. Nog merkwaardig is dat hij blijkbaar denkt dat alle kerken een dicht netwerk van gesubsidieerde cultuurcentra gaan vormen. Wat dan met het bestaande netwerk van cultuurcentra?

Alleen jammer voor al die wijken en gemeenschappen waar ‘exemplaren in modernistisch beton die in de jaren zestig en zeventig werden neergepoot’ en waar we door de sloophamer van zijn verlost. Die krijgen geen polyvalente ruimte. Of gaat hij er voor pleiten er een te bouwen?

Dat Vermeersch het niet op de moslims begrepen heeft hadden we al mogen lezen, maar blijkbaar zijn ook protestanten, orthodoxen en joden van geen tel, net zo min als Sikhs, Hindoes, boeddhisten. Enkel katholieken en vrijzinnigen krijgen toegang tot het netwerk van polyvalente en multifunctionele en gesubsidieerde zalen.  

We kunnen enkel tot de conclusie komen dat Joren Vermeersch een kans zag om zich te laten opvallen. Hij schreef een artikel vol fouten en pleit voor een project dat implicaties heeft die hij ongetwijfeld niet voorzien had.